موضوع: كتاب الطهارة/أحكام التخلي /روایات

دلیل روایی وجوب ستر عورت

روایت اول : عن حريز، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا ينظر الرجل إلى عورة أخيه. [1] وسائل الشیعه ج ۱ص 299 ح1 .

تقریب استدلال : لا ینظر نهی است نباید نگاه کند و لازم اخص نهی وجوب است چون دلالت مطابقی آن حرمت است وقتی نگاه به عورت حرام است یقینا ستر آن واجب است چون لازمه اخص حرمت نظر به عورت وجوب ستر آن است مثل اینکه بر زنان حرام است موی سر را به نامحرم نشان دهند و بر مردان حرام است به موی نامحرم نگاه کنند لازم اخص آن این است که بر زن ستر مو واجب است

روایت دوم : عن رفاعة بن موسى، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله، من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يدخل الحمام الا بمئزر [2] ( لُنگ ) .ج2 ص 40

تقریب استدلال : نهی از رفتن به حمام بدون لنگ قطعا در جایی است که در داخل حمام دیگران هم هستند چون اگر کسی نباشد و خودش باشد بستن لنگ لازم نیست از اینجا استفاده می شود که ستر عورت بر ما واجب است در جایی که کسی ما را می بیند ، شاهد بر این استدلال صحیحه حلبی است ، عن عبيد الله بن علي الحلبي قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الرجل يغتسل بغير إزار حيث لا يراه أحد، قال: لا بأس. [3] وسائل همان ص 42 پس قول راوی که می گوید حیث لا یراه أحد گواهی می دهد که نهی از دخول حمام بدون لنگ در روایت رفاعه در جایی است که حمام عمومی است و از طرفی هم حمام خصوصیتی ندارد و مثال به آن به خاطر این است که آن روزها حمام در منزل نبود

دو اشکال در اینجا وارد است :

اشکال اول : در روایت عن ابن أبي يعفور، قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام أيتجرد الرجل عند صب الماء ترى عورته؟ أو يصب عليه الماء؟ أو يرى هو عورة الناس؟ قال علیه السلام کان أبي يكره ذلك من كل أحد. [4] وسائل ج 2 ص 33 ح ۳،

جواب اشکال : لفظ کراهت در معنای اصطلاحی فقه در لسان ائمه علیهم السلام نیست چون کراهت در لسان ایشان به معنای ناخشنودی و ظاهر در حرمت است اما کراهت در لسان فقها یکی از احکام خمسه است چون احکام خمسه بر محور طلب است که طلب یا بعث است و یا زجر که اگر طلب بعث باشد و جواز ترک نداشته باشد دلالت برو واحب می کند و اگر دلالت بر رجحان کند استحباب و اگر دلالت بر زجر کند که زجر آور الزامی باشد دلالت بر حرمت و اگر الزامی نباشد کراهت است و اگر هیچکدام نباشد اباحه است لذا یکره در این حدیث به معنای کراهت احکام خمسه نیست و اگر کسی این تفصیل را قبول نکرد باید این حدیث را حمل بر اجمال کند

اشکال دوم : منظور از عورت در این روایات شاید به معنای اسرار باشد چون در روایت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده که عورة المومن علی المومن حرام یعنی پخش کردن اسرار مومن حرام است و اینکه در حمام شاید بدن طرف نقصی داشته باشد و دیده شود

جواب استاد : در اصول ثابت شد که استعمال لفظ در اکثر از معنا جایز است که اگر معانی مصادیق یک مفهوم باشند اشکالی ندارد از باب جری و تطبیق قابل انطباق باشد مثلا فتنه چند معنا دارد یکی آشوب و دیگر ی انقلاب که آشوب مقدس نیست و انقلاب مقدس است ، برای همین جهت امام علیه السلام عورت را به معنای اسرار گرفتند

سوال : از کجا استعمال عورت در اسرار و غیر آن از باب جری و تطبیق است و استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد است ؟

جواب : امام سجاد علیه السلام از این حدیث پیامبر که فرمودند عورة المومن علی المومن حرام برای حمام استشهاد کردند که پدرم که حمام می رفتند مردم را امر می کردند لُنگ ببندند و سوال از این اصرار کردیم فرمودند قال رسول الله صلی الله علیه و آله که عورة المومن علی المومن حرام [5] که این به معنای آلت است پس این استعمال در اکثر از معنای واحد شد وسائل همان ح ۴