موضوع: كتاب الطهارة/أحكام التخلي /حد وجوب عدم استقبال و استدبار به قبله - مدرک فقها - حکم سلس البول - فرق احتیاط واجب و قول به اقوی

مسئله شانزدهم : چه مقدار باید رعایت شود که استقبال و استدبار رو به قبله واقع نشود ؟ می فرماید مستفاد از اجماع و روایات این است که میزان ترک استقبال و استدبار همان انحراف است به مقداری که استقبال یا استدبار عرفا صدق نکند چون روایت دلالت بر حرمت استقبال و استدبار می کند و شامل انحراف نمی شود لکن بحث ما این است که آیا تشریق یا تغریب واجب است یا نه ؟ یعنی انحراف باید به حدی باشد که بگویند به سمت غرب یا شرق است یا نه ؟ اکثر فقها فرموده اند واجب نیست اما از باب احتیاط مستحب کاری کند که انحراف کاملا به سمت شرق یا غرب شود

سوال : فقها از کجا فتوا به احتیاط مستحبی داده اند ؟ به خاطر روایت امام علی(علیه السلام) قَالَ النَّبِيُّ (صلی الله علیه و آله و سلم)‌ إِذَا دَخَلْتَ‌ الْمَخْرَجَ‌ فَلَا تَسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَ لَا تَسْتَدْبِرْهَا وَ لَكِنْ شَرِّقُوا أَوْ غَرِّبُوا[1] حال چرا حمل بر ندب کردند با اینکه امر است ؟◼ به دو جهت :

جهت اول : سند روایت ضعیف است چون در سند عیسی ابن عبدالله هاشمی است که فقط می گویند کتاب دارد و توثیق نشده است و برای ضعف سند جابر نداریم چون همه فقها و اکثر فقها قائل به عدم وجوب تشریق و تغریب هستند

جهت دوم : وقتی استقبال و استدبار حرام شد لازمه حرمت استقبال و استدبار میل به یکی از دو طرف است و این از لوازم بیّن به معنی الاخص است که حکم این لازم بین به معنی الاخص در حکم ملزوم است یعنی وقتی انحراف شد استقبال و استدبار نیست از این لازم می فهمیم که شرقوا و غربوا در این حدیث دلالت بر وجوب نیست

مسئله هفدهم : حکم سلس البول است ( قطره قطره بول او می آید ) مرحوم سید نوشتند که احتیاط واجب آن است که به قدر امکان ترک استقبال و استدبار کند گرچه اقوی عدم وجوب است

نکته : فرق احتیاط واجب و اقوی: احتیاط، حکم است مثل برائت اما اقوی، قول است یعنی اگر کسی قائل به وجوب ترک استقبال باشد یعنی مرحوم سید قائل به عدم ترک وجوب استقبال هست و این احتیاط حکم عقلی است چون عقل می‌گوید اشتغال یقینی یقتضی البرائة الیقینی

وجه اقوائیت عدم وجوب چیست ؟

وجه اول : آنچه از روایات و شهرت فتوائیه و اجماع استفاده می شود این است که حرمت استقبال معلق بر عنوان اخراج بول است یعنی کسی که با اختیار خودش این کار را انجام می دهد اما سلس البول بی اختیار از او خارج می شود لذا بر ایشان مُخرِج صادق نیست و اگر بخواهد خودداری کند که بول بیرون نیاید مریض می شود و به حرج می افتد

وجه دوم : در برخی از روایات موضوع حکم حرمت تخلی است و سلس البول دستشویی ندارد در روایت دارد اذا دخلتم الغائط یعنی دستشویی بروید پس مصداق حدیث نمی شود.