موضوع: كتاب الطهارة/الاستنجاء /نوع وجوب شستن مخرج بول - ادله قائلين به اينکه استنجاء آيا مقدمه وضو مي باشد يا مقدمه نماز ؟ - طرق جمع بين روايات متعارض دو دسته فوق - تعداد شستن مخرج بول با آب قليل - نظر مرحوم امام در اين مسئله

امر دوم : واجب است مخرج بول دو بار شسته شود اين وجوب چه وجوبي است ؟ اجماع فقها مي گويند وجوب غيري است و مقدمه براي يک واجب ديگر است و يقينا مقدمه براي صحت صلاة است چون اگر نماز بخواهد صحيح خوانده شود يکي از شرايط آن اين است که از طهارت خبثيه برخوردار باشد لذا مي گويند استنجاء شرط صحت وضو نيست بلکه شرط صحت نماز است شاهد بر اين مطلب روايات صحيح السند است

منها: صحيحه علي ابن يقطين از امام کاظم عليه السلام : عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ (عليه السلام)‌ فِي الرَّجُلِ يَبُولُ فَيَنْسَى‌ غَسْلَ‌ ذَكَرِهِ‌ ثُمَّ يَتَوَضَّأُ وُضُوءَ الصَّلَاةِ قَالَ يَغْسِلُ ذَكَرَهُ وَ لَا يُعِيدُ الْوُضُوءَ.[1] و روايات ديگري در همان باب هم مي‌باشد

مرحوم صدوق با اين فتوا مخالف است[2] و قائل است که اگر استنجاء نکند بايد وضو را دوباره بگيرد و دليل ايشان صحيحه ابن خالد عن أبي جعفر(عليه السلام) فِي الرَّجُلِ يَتَوَضَّأُ فَيَنْسَى‌ غَسْلَ‌ ذَكَرِهِ‌ قَالَ يَغْسِلُ ذَكَرَهُ ثُمَّ يُعِيدُ الْوُضُوءَ.[3] همچنين موثقه سماعة بن مهران عن ابي بصير .

مرحوم شيخ طوسي اين رواياتي که مرحوم صدوق ذکر کردند را حمل بر استحباب کردند علاوه بر اين حمل دلالت روايت را عوض کردند که دلالت دارد بر کسي که وضو نگرفته اما اگر کسي وضو گرفت و بعد فهميد که استنجاء نکرده اعاده وضو بر او واجب نيست.

اشکال استاد بر شيخ طوسي : چون در خود متن روايت کلمه يتوضأ آمده که وضو گرفت و يادش رفت و اين حمل درست نيست.

جمع ديگر : جمع جهتي مرحوم شيخ حر عاملي که فرمودند صدور اين روايت براي تقيه است

جمع ديگر برخي از فقها و هم محدثين قائلند که منظور از وضو در کلام امام استنجاء مي باشد چون عطف تفسيري در بر خي از اين احاديث بعد از يعيد الوضوء آمده ( فعليک اعادة الوضوء و غَسل ذکرک ).

جمع ديگر ( تبرعي ) ‌: اينکه امام عليه السلام فرمودند يعيد الوضوء براي اين است که او بعد از وضو استبراء کرده بود و قطره بولي خارج شده و وضوي قبلي باطل است و امام فرمودند يعيد الوضوء.[4]

امر سوم : آيا در شستن مخرج بول با آب قليل شرط است دو‌ بار شستن يا يک بار ؟ دو نظريه است : عده اي مثل مرحوم سيد تعدد را قبول کردند و عده اي قائلند يک بار کافي است و ادعاي شهرت شده است هو المختار

مهم تامل در روايات طرفين است که برخي سند شان تام است و برخي تام نيست مثل محقق و شهيدين و کرکي( قدس الله اسرارهم) طرفدار اين دسته هستند.