موضوع: كتاب الطهارة/الوضوء /ناقضیت بول و غائط

قول اول درباره بول و غائط که مطرح شد همان قول مشهور بود که بول و غائط اگر از مجرای عادی خارج شود ناقض وضو است لذا از مخرج غیر طبیعی باشد ناقض نیست

ان قلت [1] : عبارتهایی مثل من طرفیک الاسفلین از باب تمسک به مفهوم قید است چون وقتی خروج‌ بول و غائط را مقید به دو طرف پایین کرد مفهومش این است که اگر بول و غائط از غیر آن دو طرف خارج شود ناقض وضو نیست و چون در اصول تحقیق شد که قید اگر غالبی باشد مفهوم ندارد لذا نمی توان از این روایت به نفع مشهور استفاده کرد چون این قید غالبی است یعنی غالب مردان و زنان بول و غائط آنها از مخرج طبیعی خارج می شود

قلت : آقای خویی ره [2] فرمودند که ما از مفهوم حصر استفاده می کنیم اینکه امام علیه السلام در مقام بیان و با مای موصوله بیان می کنند که ما یُخرج من طرفیک الاسفلین این حصر است که ناقض وضو فقط آن بول و غائطی است که از مخرج طبیعی باشد.

دو اشکال استاد بر مشهور :

اشکال اول :منظور امام علیه السلام از دو طرف پایین قید نیست بلکه شناساندن مخاطبین به مخرج نجاست است هر کجا امام علیه السلام در مقام بیان معرّفیت و شناساندن باشد در آنجا موضوعیت و خصوصیت اراده نشده است یعنی ناقضیت برای وضو منحصرا در خروج بول و غائط از مخرج طبیعی باشد این را امام علیه السلام اراده نکرده اند شواهد این مطلب ：

شاهد اول : موثقه فضیل بن شاذان: عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ: إِنَّمَا وَجَبَ‌ الْوُضُوءُ مِمَّا خَرَجَ‌ مِنَ الطَّرَفَيْنِ خَاصَّةً وَ مِنَ النَّوْمِ دُونَ سَائِرِ الْأَشْيَاءِ لِأَنَّ الطَّرَفَيْنِ هُمَا طَرِيقُ النَّجَاسَةِ وَ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ طَرِيقٌ تُصِيبُهُ النَّجَاسَةُ مِنْ نَفْسِهِ إِلَّا مِنْهُمَا فَأُمِرُوا بِالطَّهَارَةِ عِنْدَ مَا تُصِيبُهُمْ تِلْكَ النَّجَاسَةُ مِنْ أَنْفُسِهِمْ الْحَدِيثَ.[3]

تقریب استدلال : این روایت صریح است که طرفین یعنی جلو و عقب طریقی اند نه موضوعی چون امام علیه السلام فرمودند طریق النجاسة و نمی گویند که حتما باید از این طریق بیاید بلکه ممکن است از جای دیگری بیاید

شاهد دوم ( در جواهر ) : عبارت من البول و الغائط در روایت مستند مشهور تفصیل برای موصول است و تخصیص نیست و شاهد آن این است که غائط با واو عطف به بول شده اما منی و ما بعد را با أو عطف می کند و خود این روش دلالت می کند که مسیر اصلی طریق است و خصوصیت ندارد

شاهد سوم : موصول در سوالِ ما ینقض الوضوء ، خود این موصول جنبه طریقی دارد که امام علیه السلام بفرمایند راه ناقضیت خروج بول و غائط است چون عامه خروج قی از دهان و خون دماغ شدن و حجامت را ناقض وضو می دانند و امام علیه السلام می خواهند بفرمایند ناقض وضو بول و غائط است. خبر أبی بصیر بعد أن سأله «سَأَلْتُهُ عَنِ الرُّعَافِ‌ وَ الْحِجَامَةِ وَ كُلِّ دَمٍ سَائِلٍ فَقَالَ لَيْسَ فِي هَذَا وُضُوءٌ إِنَّمَا الْوُضُوءُ مِنْ طَرَفَيْكَ اللَّذَيْنِ أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِمَا عَلَيْكَ».[4]

اشکال دوم : مرحوم اقای خویی فرمودند استدلال به این حدیث از راه حصر است حال اشکال این است که حصر در اینجا اضافی است آنهم نسبت مدعیان نواقض وضو از اهل سنت است و در صورتی مفهوم حصر حجت است که حصر حقیقی باشد یعنی امام علیه السلام در صدد بیان ناقضیت وضو فقط از راه خارج شدن بول و غائط از مخرج اصلی باشند