موضوع: كتاب الطهارة/الوضوء /غایات الوضوء
مورد هفتم از غایات وضو، مس اسماء الله و صفات خاص خدا است ، جمعی از فقها من جمله ابو الصلاح حلبی مس بدون وضو بر نام های خدا را حرام دانستند و کثیری از فقها به این مسئله نپرداختند و حق این است که این مورد از غایات وضوی واجب نیست چون حرمت مس نوشته های قرآن مستند به موثقه ابی بصیر بود و تعدی از ظاهر روایت ابی بصیر به اسماء الله درست نیست چون ظاهر این روایت مربوط به قرآن است و با تنقیح مناط هم نمی توانید حرمت مس کتاب را توسعه داد تا مس اسماء الله را شامل شود چون آنچه عرف می شناسند خبث است مثل بول و خون اما حدث از امور شرعیه است نه عرفیه لذا شارع باید درباره حدث نظر دهد و تنقیح مناط عرفی و ظنی است.
یمکن ان یقال : حرمت مس اسماء الله بدون وضو از باب اینکه اسماء الله همان کلمات قرآن است ، این حرف در صورتی صحیح است که در قرآن باشد نه در مجلات و کتابها و ...
اما حکم مس اسماء پیامبران و ائمه علیهم السلام بدون وضو ملحق به کتابت قرآن نمی شود صاحب کشف الالتباس ملحق به قرآن کردند و از فحوی استفاده کردند یعنی از مفهوم موافقت استفاده کردند اما حق این است که ملحق نمی شود و مفهوم موافقت و اولویت اینجا نمی آید چون اگر کسی به بدن پیامبر اکرم یا ائمه اطهار علیهم السلام دست بزند کار حرامی نکرده است در حالی که بدن این بزرگواران اولیٰ از نام‌های مبارکشان است لذا هر کجا فقدان نص بود و شک در حرمت شد اصل برائت جاری است.
در پایان این فصل مرحوم سید تذکری دادند که مورد اتفاق همه فقها است و آن اینکه آن هفت مورد غایات وضوی واجب به استثنای دو مورد در صورتی است که مُحدِث به حدث شود مثلا در نماز واجب علت غایی برای وضو است برای کسی که محدث است نه مثل کسی که غسل جنابت کرده است و محدث نیست و آن دو مورد نذر و عهد و یمین است چون نذر سبب وجوب وضو نمی شود چون وجوب وضو شرطی و غیری است و اگر کسی نذر کند و تا زمانی که محدث نباشد وضو بر او واجب نیست و چنین نذری رجحان ندارد بله اگر نذر کند وضوی تجدیدی را از باب وجوب وفای به نذر باید وضو بگیرد
مساله یک : آیا جایز است نذر وضوی رافع حدث کند یا نه؟ مرحوم سید فرمودند اگر نذر کند برای هر نمازی رافع حدث بگیرد نه وضوی تجدیدی، بر شخص متوضی واجب است وضوی خودش را باطل کند تا وضوی رافع حدث بگیرد تا به نذرش عمل کند لکن در صحیح بودن چنین نذری بنابر اطلاق تامل و اشکال است توضیح این مساله محتاج به دو امر است :
امر اول : نقض وضو رجحانی ندارد و نذر برای یک امر مرجوحی منعقد نمی شود مثل اینکه نذر کند که اگر گناه کرد توبه کند چون منجر می شود به اینکه گناه کند تا توبه کند و دلیل بر این مطلب آیه ﴿إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرين﴾[1] است که خدا متطهر را دوست دارد یعنی نقض طهارت محبوبیت ندارد و آنچه محبوبیت دارد بقای بر طهارت است نه نقض آن ، بله اگر مقصود ایشان از نذر وضوی دائمی باشد چون وضوی دائمی معنایش این نیست که وضو را نقض کند و وضویی بگیرد بلکه این است که بعد از دستشویی وضو بگیرد
امر دوم : مرجوح بودن نذر سه قسم است :
اول : مرجوح بودن به تمام معنا در منذور دخیل است مثلا نذر می کند که نماز را در حمام بخواند
دوم : به تمام معنا دخیل نیست بلکه جزیی از آن در منذور دخیل است اینجا از باب تعدد مطلوب است و اصل نذر راجح است اما در عین حال این نذر باطل است چون رجحانی ندارد مثل اینکه نذر کند اگر حمام رفتم نماز بخوانم که تمام مطلوب نماز در حمام نیست اما جزیی از آن نماز در حمام است
سوم : مرجوح یک امر مستقلی است و خارج از حقیقت نذر است مثلا نذر می کند دو رکعت نماز بخوانم و نذر می کنم آن دو رکعت را در حمام بخوانم در اینجا نماز خواندن در حمام کراهت دارد
حال نذر مورد بحث ما از این سه قسم نیست لذا کلمه علی اطلاقه در متن سید اشاره دارد به اینکه نذر کند نقض طهارت را بنا بر اطلاق مشروعیت ندارد یعنی اگر کسی نذر بر وضوی رافع حدث کند به اعتبار اینکه وضوی قبل خودش را نقض کند مشروع نیست اما اگر خود بخود نقض شد مثلا باد معده خارج شد در اینجا این وضو صحیح است پس معلوم می شود مشروعیت نذر در صورت محدث به حدث شدن را قبول داریم اما با نقض طهارت قبول نداریم چون نقض طهارت به هیچ وقت رجحان ندارد پس این نذر اصلا رجحان ندارد نه اینکه رجحان دارد و در آن مرجوح رفته است.
