موضوع: كتاب الطهارة/الوضوء /غایات الوضوء
مسئله هشتم : مس کردن آیات در قرآن یا کتاب حرام است بدون وضو حتی اگر کلمه‌ای یا نصف آن باشد.
سؤال : چرا بین نوشته‌های قرآن و کتاب فرقی نیست ؟ چون موثقه ابی بصیر مطلق است که مطلقا مس حرام است بدون وضو چه آن صفحه قرآن و کتاب و ... باشد.
یمکن أن یقال : موثقه اختصاص به آن کلماتی است که جزء مجموعه قر آن است می باشد.
جواب این است که آیه دلالت بر حرمت مس ندارد بلکه مس به معنای علم است و اشاره دارد که علم قرآن در اختیار ائمه علیهم السلام است، اما موثقه در عبارت لا یمس الکتاب مطلق است و انصراف به خطوط قرآن ندارد و دلیلی برای انصراف نداریم چون عرف از این انصراف مطلق می فهمد ، بله شهید اول[1] (قدس سره) درباره درهمهایی که نوشته های قرآنی دارد قائل به جواز مس شده است بدلیل خبر بزنطی، جعفر بن الحسن بن سعيد المحقق في (المعتبر) نقلا من كتاب جامع البزنطي عن محمد بن مسلم عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ هَلْ يَمَسُّ الرَّجُلُ الدِّرْهَمَ الْأَبْيَضَ وَ هُوَ جُنُبٌ فَقَالَ وَ اللَّهِ إِنِّي لَأُوتَى بِالدِّرْهَمِ فَآخُذُهُ وَ إِنِّي لَجُنُبٌ.[2]
اشکال:
اولاً : سند روایت ضعیف است چون ارسال دارد بزنطی از اصحاب امام رضا و امام جواد علیهما السلام و محمد بن مسلم از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام هست و در یک طبقه نیستند و بین آنها واسطه است و حذف شده و مرسل است.
ثانیا : دلالت روایت از دو جهت قاصر است : جهت اول : آیا درهمی است که مشتمل بر نوشته های قرآنی است یا نه ؟ که معلوم نکرد و بحث ما روی نوشته های قرآنی است و چه بسا یکی از اسامی و نامهای در قرآن را بر سکه ضرب می کنند.
جهت دوم : این روایت با روایت عمار ساباطی معارض است که امام علیه السلام نهی فرمودند، روایت عمار بن موسی عن أبی عبدالله(علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: لَا يَمَسُّ الْجُنُبُ دِرْهَماً وَ لَا دِينَاراً عَلَيْهِ اسْمُ اللَّهِ تَعَالَى.[3]
دلیل دیگر شهید اول ره : اگر بخواهید به موثقه ابی بصیر عمل کنید حرج لازم می آید که منجر به هرج و مرج می شود چون بسیاری از درهمها بر روی آنها نوشته جات قرآنی است و در دین حرج نیست پس باید حکم به مس جواز کرد[4]
جواب: از این نهی در روایت عمار می فهمیم در عصر ائمه علیهم السلام حرج نبوده چون اگر حرج بود هرگز ائمه به این صراحت نهی نمی کردند به خصوص اینکه مسلمین با مشرکین تجارت داشتند
سؤال: اگر نصف کلمه از قرآن هم جدا شود آیا مس این کلمه هم حرام است ؟ در صورتی که عنوان قرآن بر آن صدق کند حرام است ، صدق عنوان قرآن به این است که هیئتی که قوام حروف را تشکیل می دهد اگر آن هئیت باقی باشد صدق می کند و الا نه ولو اینکه ماده آن باقی باشد. مثلا کلمه ابراهیم در قرآن را که هر حرفی را روی کاغذی جداگانه نوشته شود کنار هم که باشند حرام است دست زدن اما اگر کاغذی که حرف باء دارد را بر دارند دیگر هیئت بهم خورد و مس مشکلی ندارد.
