موضوع: كتاب الطهارة/الوضوء / وضوهای مستحبی - ادامه موارد وضوهای مستحبی

مورد دهم از موارد مستحب بودن وضو : داخل شدن در مساجد است و روایات زیادی وارد شده است : مثل صحیحه مزار بن حکیم، متن روایت : محمد بن علي بن الحسين في (المجالس) عن أحمد بن زياد بن جعفر الهمداني، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَكِيمٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَّهُ قَالَ: عَلَيْكُمْ بِإِتْيَانِ الْمَسَاجِدِ فَإِنَّهَا بُيُوتُ اللَّهِ فِي الْأَرْضِ وَ مَنْ أَتَاهَا مُتَطَهِّراً طَهَّرَهُ‌ اللَّهُ‌ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ كُتِبَ مِنْ زُوَّارِهِ الْحَدِيثَ.[1]

حدیث دیگر : روایت ابی سعید خدری است ،. وعن محمد بن ماجيلويه، عن عمه محمد بن أبي القاسم، عن أحمد بن محمد ابن خالد، عن أبيه، عن بكر بن صالح، عن عبد الله بن إبراهيم الغفاري، عن عبد الرحمان، عن عمه عبد العزيز بن علي، عن سعيد بن المسيب، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى شَيْ‌ءٍ يُكَفِّرُ اللَّهُ بِهِ الْخَطَايَا وَ يَزِيدُ فِي الْحَسَنَاتِ قِيلَ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ وَ كَثْرَةُ الْخُطَى إِلَى هَذِهِ الْمَسَاجِدِ وَ انْتِظَارُ الصَّلَاةِ بَعْدَ الصَّلَاةِ وَ مَا مِنْ أَحَدٍ يَخْرُجُ مِنْ بَيْتِهِ مُتَطَهِّراً فَيُصَلِّي الصَّلَاةَ فِي الْجَمَاعَةِ مَعَ الْمُسْلِمِينَ ثُمَّ يَقْعُدُ يَنْتَظِرُ الصَّلَاةَ الْأُخْرَى إِلَّا وَ الْمَلَائِكَةُ تَقُولُ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ اللَّهُمَّ ارْحَمْه‌[2]

مورد یازدهم : داخل شدن در حرمهای اهل بیت علیهم السلام ، در این زمینه روایتی وارد نشده چون هر چه روایت داریم مربوط به زیارت قبر ائمه اطهار علیهم السلام هستند اما فقها مشاهد مشرفه را ملحق به مساجد کرده اند مثل سید مرتضی می فرماید در آن جایی که معصوم علیه السلام دفن شده است خداوند آنجا را پاک کرده برای بندگانی که یاد خدا را می گویند.

وجه الحاق به مساجد : در مناقب اهل بیت علیهم السلام همه اش یاد خدا گفته می شود مخصوصاً در صحن و مکانهای اطراف قبر امام حسین علیه السلام و در روایات آمده که زائر امام حسین علیه السلام زائر خداست و زائر کعبه است به همین خاطر فقها قائل به استحباب وضو شده اند حتی فقها زیارت قبور مومنین را هم ملحق به مشاهد مشرفه کرده‌اند مثل کاشف الغطاء ره یا ابن حمزه هم تمام مکانهای شریف را ملحق به مساجد کرده اند چون در آن مکان ها یاد خدا می شود.

مورد دوازدهم : وضو قبل از خواب ، روایت : محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد بن عيسى، عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ كُرْدُوسٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ تَطَهَّرَ ثُمَّ أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ كَمَسْجِد[3]

مورد دیگر: همسری که بخواهد با زن باردار نزدیکی بکند ، روایت : محمد بن علي بن الحسين بإسناده عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ فِي وَصِيَّةِ النَّبِيِّ ص لِعَلِيٍّ ع قَالَ: يَا عَلِيُّ إِذَا حَمَلَتِ امْرَأَتُكَ- فَلَا تُجَامِعْهَا إِلَّا وَ أَنْتَ عَلَى وُضُوءٍ- فَإِنَّهُ إِنْ قُضِيَ بَيْنَكُمَا وَلَدٌ يَكُونُ أَعْمَى الْقَلْبِ بَخِيلَ الْيَدِ.[4]

مورد سیزدهم: قاضی در مجلس قضاوت ، مرحوم شیخ یوسف بحرانی و فاضل هندی فتوا داده اند و روایت یا اجماعی نداریم.

مورد چهاردهم: در اذان و اقامه است اما در اقامه وضو شرط صحت است چون نماز با اقامه است لذا در دو مقام باید بحث شود :

مقام اول : وضو برای اذان مستحب است ، دلیل : مرحوم محقق در معتبر می فرماید این فتوای همه علما است و مرحوم علامه در تذکره فرموده اجماع فقها است پس اولین دلیل سیره عملی همه فقهاست و دلیل دوم حدیث نبوی است.

مقام دوم : استحباب وضو برای اقامه ، روایتی از امام صادق علیه السلام است که بدون وضو می شود اذان گفت اما طهارت افضل است، کلمه أن یُؤذِّنَ منظور آن اقامه است ، همه فقها این روایت را برای اقامه آورده اند و وضو در صحت اقامه شرط است چون روایات صحیحه داریم : منها : صحیحه حلبی عن ابی عبدالله علیه السلام و صحیحه ابی بصیر و ابن سنان[5] .

مورد پانزدهم: شب زفاف است که بر شوهر مستحب است، صحیحه ابی بصیر ، متن روایت :محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد بن عيسى، وعن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن أبي عبد الله جميعا عن ابن محبوب، عن جميل، عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلًا وَ هُوَ يَقُولُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع- جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي رَجُلٌ قَدْ أَسْنَنْتُ وَ قَدْ تَزَوَّجْتُ امْرَأَةً بِكْراً صَغِيرَةً وَ لَمْ أَدْخُلْ بِهَا وَ أَنَا أَخَافُ إِذَا أُدْخِلَ بِهَا عَلَيَّ فَرَأَتْنِي‌ أَنْ تَكْرَهَنِي لِخِضَابِي وَ كِبَرِي فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع‌ إِذَا دَخَلْتَ فَمُرْهُمْ قَبْلَ أَنْ تَصِلَ إِلَيْكَ أَنْ تَكُونَ مُتَوَضِّئَةً ثُمَّ أَنْتَ لَا تَصِلُ إِلَيْهَا حَتَّى تَتَوَضَّأَ وَ تُصَلِّيَ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ مَجِّدِ اللَّهَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ ادْعُ اللَّهَ وَ مُرْ مَنْ مَعَهَا أَنْ يُؤَمِّنُوا عَلَى دُعَائِكَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي إِلْفَهَا وَ وُدَّهَا وَ رِضَاهَا وَ رَضِّنِي بِهَا- ثُمَّ اجْمَعْ بَيْنَنَا بِأَحْسَنِ اجْتِمَاعٍ وَ أَسَرِّ ائْتِلَافٍ فَإِنَّكَ تُحِبُّ الْحَلَالَ وَ تَكْرَهُ الْحَرَامَ ثُمَّ قَالَ وَ اعْلَمْ أَنَّ الْإِلْفَ مِنَ اللَّهِ وَ الْفِرْكَ‌ مِنَ الشَّيْطَانِ لِيُكَرِّهَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ.[6]

نظر استاد : از این روایت استحباب فهمیده نمی شود چون حدیث در مقام تشریع استحباب نیست بلکه حدیث می‌خواهد اهمیت این شب را بفهماند که با وضو بودن باعث می شود بچه پاک باشد.

مورد شانزدهم: مسافر قبل از ورود به منزل است ، در روایت صدوق است قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام)‌ مَنْ‌ قَدِمَ‌ مِنْ‌ سَفَرٍ فَدَخَلَ‌ عَلَى أَهْلِهِ وَ هُوَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ فَرَأَى مَا يَكْرَهُ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَه‌. لم نعثر علیه فی المقنع و لا فی سایر الکتب من الوسایل و المستدرک ذکره فی الحدائق.

نکته: این روایت در مقنعه صدوق نیست لذا از باب اخبار من بلغ می‌توان عمل کرد.

مورد هفدهم: برای طلب حاجت از خداوند است ، روایت : محمد بن الحسن بإسناده عن محمد بن علي بن محبوب، عن العباس، عن سعدان، عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‌ مَنْ طَلَبَ حَاجَةً وَ هُوَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ فَلَمْ تُقْضَ فَلَا يَلُومَنَ‌ إِلَّا نَفْسَهُ‌.[7] در معنای این حدیث سه احتمال است :

اول : حدیث در مقام تشریع استحباب وضو برای دعا و طلب حاجت است.

دوم : این حدیث در مقام بیان تشویق مردم به وضو گرفتن است و در مقام استحباب نیست ، مرحوم محدث بحرانی[8] قائل است که این حدیث ما را امر به وضو می کند اما امر استحبابی مثل استحباب تحت الحنک.

سوم از استاد : این حدیث در مقام بیان اهمیت دادن به دعا و طلب حاجت از خداست که آنقدر طلب حاجت از خدا مهم است که نیاز به کلید دارد و مفتاح و باز شدن حاجت وضو داشتن است که در روایت است که اگر حاجت روا نشد مقصر خودت هستی چون بدون وضو دعا کردی ، یا مثل مفتاح اجابت اذن زیارت امام رضا علیه السلام اشک است.

مورد هجدهم: زیارت معصومین علیهم السلام از راه دور و در این زمینه روایات زیاد است.

مورد نوزدهم: در سجده شکر و یا سجده تلاوت قرآن یعنی سوره هایی که سجده دارد.