موضوع: كتاب الطهارة/الوضوء /مستحبات وضو - مقدار مُد و صاع در روایات - ادامه مستحبات وضو - مسواک زدن

مرحوم سید درباره برخی از مستحبات وضو فرمودند که: مستحب است یک مُد آب برای وضو مصرف شود آنگاه فرمودند این مقدار آب، ربع صاع است و وزن صاع هم ۶۱۴ مثقال و ربع مثقال است ، این بیان گرفته‌شده از روایت جعفر بن همدانی در بخش فطره است که درباره زکات فطره آمده که یک صاع شش رطل مدنی و نُه رطل عراقی است «الصَّاعُ بِسِتَّةِ أَرْطَالٍ‌ بِالْمَدَنِيِ‌ وَ تِسْعَةُ أَرْطَالٍ بِالْعِرَاقِيِّ آنگاه فرمود قَالَ وَ أَخْبَرَنِي أَنَّهُ يَكُونُ بِالْوَزْنِ أَلْفاً وَ مِائَةً وَ سَبْعِينَ وَزْنَة»[1] . این وزنه همان مثقال است که ۱۱۷۰ وزنه است ، ابراهیم ابن محمد همدانی در روایت دیگر دارد که وَزْناً سِتَّةَ أَرْطَالٍ بِرِطْلِ‌ الْمَدِينَةِ- وَ الرِّطْلُ مِائَةٌ وَ خَمْسَةٌ وَ تِسْعُونَ دِرْهَماً يَكُونُ الْفِطْرَةُ أَلْفاً وَ مِائَةً وَ سَبْعِينَ دِرْهَماً.[2] نتیجه می‌گیرد که زکات فطره ۱۱۷۰ درهم است ، از این دو‌ روایت می‌فهمیم که منظور از وزنه در روایت اول همان درهم است چون یک راوی دو تا حرف نمی‌زند. اتفاقاً در برخی از روایات وسائل آمده که درهم نصف مثقال شرعی است و خمس مثقال شرعی است بعد صاع را می‌فرماید ۸۱۹ مثقال شرعی است و خود مثقال شرعی هم سه‌چهارم مثقال صیرفی است ایشان می‌فرماید که اگر بر اساس این روایات با این محاسبه حساب کنیم نتیجه‌اش همان متن سید در عروه است که ۶۱۴ مثقال صیرفی و ربع مثقال است اما درباره مُد، سید نوشت که یک مد ۱۵۰ مثقال و سه مثقال و نیم و یک نخود و نیم است.

مورد دوم از مستحبات وضو : قبل از وضو مسواک زدن است در روایت صحیحه معاویة ابن عمار هست مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) يَقُولُ كَانَ فِي وَصِيَّةِ النَّبِيِّ (صلی الله علیه و آله و سلم) لِعَلِيٍّ (علیه السلام) أَنْ قَالَ: وَ عَلَيْكَ‌ بِالسِّوَاكِ‌ عِنْدَ كُلِّ وُضُوءٍ.[3] و این دلالت بر وجوب ندارد به خاطر اجماع فقها ضمن اینکه روایت هست که پیامبر فرمودند اگر بر شما سخت نبود آن را واجب می‌کردم.

نکته اول : مسواک محدود به شیء خاصی نیست حتی با انگشت هم می‌شود در روایت است که : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند با انگشت ابهام مسواک بزنید بعد می‌فرمایند این انگشت ابهام انگشت مسبحه است و وقتی با این انگشت مسواک می‌زنید تسبیح گفته می‌شود و عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ (علیهم السلام) أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) قَالَ: التَّسَوُّكُ بِالْإِبْهَامِ وَ الْمُسَبِّحَةِ عِنْدَ الْوُضُوءِ سِوَاكٌ.[4]

نکته دوم : اغلب چوبه مسواک چوب درخت اراک هست که این درخت در صحراهای مدینه است.

نکته سوم : فایده‌های مسواک است، یکی از آن محکم کردن لثه است و دیگر تمیز کردن حفره‌های دندان است.

و الرِّسَالَةُ الذَّهَبِيَّةُ، لِلرِّضَا (علیه السلام)‌ وَ اعْلَمْ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّ أَجْوَدَ مَا اسْتَكْتَ بِهِ لِيفُ‌ الْأَرَاكِ‌ فَإِنَّهُ يَجْلُو الْأَسْنَانَ وَ يُطِيبُ النَّكْهَةَ وَ يَشُدُّ اللِّثَةَ وَ يُسَمِّنُهَا وَ هُوَ نَافِعٌ مِنَ الْحَفْرِ إِذَا كَانَ بِاعْتِدَالٍ وَ الْإِكْثَارُ مِنْهُ يُرِقُّ الْأَسْنَانَ وَ يُزَعْزِعُهَا وَ يُضَعِّفُ أُصُولَهَا.[5]