موضوع: شرایط آب وضو/ وضو گرفتن از حوضی که برخی از قسمت‌های آن غصبی است/ اگر وضو گرفتن مستلزم حرکت دادن ظرف غصبی باشد

مسئله دوازدهم: اگر در برخی از جوانب حوض مثل آجر یا سنگ و ... غصبی باشد آیا وضو گرفتن از این حوض جایز است یا نه؟ مرحوم سید فرمودند وضو گرفتن مشکل دارد و وضو باطل است.

وجه اشکال و بطلان: این وضو تصرف در غصب محسوب می‌شود و تصرفِ حرام، مبطل وضو است. تارةً: این تصرف حرام به خاطر شریک آن است چون یکی از این دو شریک سهم شریک خودش را از حوض غصب کرده لذا اگر از این حوض وضو گرفته شود تصرف در سهم شریک است که غصب کرده است. اخری: حوض مستقلی است و یک مالک بیشتری ندارد اما برخی از قسمت‌های آن غصبی و آب منحصر به این حوض است که قاعده در تیمم کردن است چون وضوی او امری ندارد و شارع امر نمی‌کند که از ظرف غصبی وضو گرفته شود پس باید تیمم کرد به دلیل آیه تیمم.

نظر مرحوم امام ره و بزرگان و هو المختار: وضو صحیح است چه آب دیگری باشد و چه نباشد چون چنین کسی که مأمورٌ به او وضو است و صدق فاقد آب نمی‌شود لذا این آیه ﴿و لم تجدوا ماء فتیمموا﴾ شامل او نمی‌شود چون این آب و زمین مباح است فقط مقدمات وضو حرام است و اگر مقدمه حرام باشد هرگز سرایت به ذی المقدمه نمی‌کند مضافاً که می‌توان قاعده ترتب جاری کرد یعنی هم ازاله نجاست از مسجد و هم نماز ظهر که اگر از امر اول معصیت کرد و امر دوم را انجام داد صحیح است و در اینجا اگر وظیفه او تیمم بوده و انجام نداده و و‌ضو گرفته صرفاً گناه کرده اما وضوی او صحیح است و وضوی او امر ترتبی دارد.

مسئله سیزدهم: اگر مکان مباح اما فضا غصبی باشد آیا وضو گرفتن در این مکان صحیح است یا نه؟ سید فرمودند صحیح نیست چون حرکات دست در فضای غصبی ایجاد شده است و همین اندازه که آب برداشته می‌شود و به بقیه اعضای وضو ریخته می‌شود در فضای غصبی است و از مالک اجازه گرفته نشده است.

اشکال استاد: حرمت حرکات دست عامل بطلان وضو نیست چون حقیقت وضو حرکات دست نیست بلکه حرکات دست، مقدمات وضو است و برحسب روایات حقیقت وضو غسلتان و مسحتان است و غسل و مسح به جری آب و امرار ید محقق می‌شود و حرکات دست مقدمه برای این دو هست نه از افعال وضو چون اگر جزء افعال باشد باید وضوی جبیره‌ای نداشته باشیم.

مسئله چهاردهم: اگر وضو مستلزم تحریک مغصوب شود چه حکمی دارد؟ مثلاً ظرف غصبی اما آب داخل آن مباح است و برای وضو گرفتن مستلزم حرکت دادن ظرف است، مرحوم سید فرمودند وضو باطل است چون ملاک وضو منتفی است و ملاک وضو تقربیت است و و‌ضویی که حرام است تقربیت نمی‌آورد و باید تیمم کند.

اشکال استاد: سرایت أحد المتلازمین به ملازمه دیگر را قبول نداریم لذا هرگز حرمت مقدمه مستلزم حرمت ذی المقدمه نیست چون ذی المقدمه متوقف بر حرام نشده است بلکه ذی المقدمه با آب مباح، غسل و مسح آن انجام شده است بلکه اقوی صحیح است اما در مقدمه گناه کرده است.