موضوع: شرایط آب وضو/ حکم وضو زیر خیمه غصبی/ وضو با آب مباح درملک غیر – ادله

مسئله پانزدهم (حکم وضو در زیر خیمه غصبی): تصویر این مسئله این است که هم مکان و فضا و آب مباح است اما سقف یا دیوارهای خیمه غصبی است مرحوم سید تفصیل دارند که جایی که تصرف عرفی محسوب شود وضو باطل است و الا وضو صحیح است که مثال برای تصرف عرفی زدند مثلاً بیرون سرد است اما داخل خیمه گرم است و آنجا وضو می‌گیرد که عرفا تصرف است.

اشکال استاد به ایشان:

اولاً: بر وضویِ درون خیمه غصبی عنوان تصرف صدق نمی‌کند بلکه عنوان انتفاع صدق می‌کند مثل انتفاع از نور چراغ خانه در بیرون از خانه یا انتفاع سایه دیوار منزل لذا آنچه در حدیث لا یحل لاحد ... است عنوان تصرف است.

ثانیاً: تصرف در صورتی است که استیلاء باشد یعنی کل خیمه تحت ید غاصب برده شود اما وضو گرفتن استیلاء نیست.

ثالثاً: اگر منفعت خیمه تحت اجاره شخص معینی باشد به‌طوری‌که برای این خیمه پول داده در اینجا بدون اذن آن شخص حرام است و اینجا استیلاء بر منفعت صدق می‌کند.

مسئله شانزدهم (بردن آب مباح به مکان غصبی): در اینجا وضو گرفتن جایز است چون صرف وارد شدن آب مباح به مکان غصبی، آب را از مباح بودن خارج نمی‌کند چون اگر بخواهد خارج کند لازمه‌اش این است که همه ظرف‌های غصبی اگر غذای حلال در آن ریخته بشود باید حرام باشد در حالی که لم یقل به احد.

مسئله هفدهم (وضو یا شرب از آب مباحی که در ملک دیگری است): مرحوم سید فرمودند که اگر مالک این زمین از اجتماع این آب قصد تملک کند وضو گرفتن یا شرب از این آب بدون اذن ایشان جایز نیست اما اگر قصد تملک نکند جایز است اما معصیت کرده چون رفته در زمین مردم و آب برداشته است که تصرف در ملک غیر است.

نظر استاد: قصد تملک به‌تنهایی کافی نیست مگر اینکه عرفاً این مکان را بگویند برای حیازت آماده کرده است و مادامی‌که حیازت صدق نکند مجرد قصد تملک فایده‌ای ندارد.

سؤال: به چه دلیل قصد تملک کافی نیست؟

دلیل اول: روایت یونس بن یعقوب است که: وباسناده عن علي بن الحسن، عن محمد بن الوليد، عن يونس بن يعقوب، عن أبي عبد الله عليه السلام في امرأة تموت قبل الرجل أو رجل قبل المرأة قال: ما كان من متاع النساء فهو للمرأة، وما كان من متاع الرجال والنساء فهو بينهما، ومن استولى على شئ منه فهو له.[1]

نعم: مجرد قصد تملک اولویت است مثل مباحات اصلیه لذا برای این مالک حق اولویت آورده است اما وضو و شرب از آن اشکالی ندارد و غصبی نیست چون تصرف عدوانی و استیلایی نیست.

دلیل دوم: سیره عقلا بر این است که مکانی را که برای حیازت آماده شده است حق تصرف ندارد لذا اگر کسی ماهی را صید نکرد و خود ماهی در حوض دیگری افتاد آن دیگری مالک نیست چون صید و حیازتی نکرده است بله اگر در آن زمین درخت و علف است و آبی از آن زمین مثل چاه یا چشمه جوشیده اینجا آن شخص مالک این زمین و درخت و ... است.