موضوع: شرایط آب وضو/ استفاده از ظرف طلا و نقره/ حکم جاهل به مسئله و شک در ظرف - نظر استاد

شرط پنجم از شرایط صحت وضو: ظرف طلا و نقره نباشد، در باب أوانی بحث شد که از روایات ناهیه وضو و غسل از أوانی طلا و نقره هیچ دلالتی بر بطلان وضو استفاده نمی‌شود و آن حدی که ناظر است نظر به اکل و شرب است که حرام است لذا در همان مسئله چهارم از فصل أوانی ما به تبع بزرگان قائل شدیم که وضو صحیح است چه مشت مشت آب بردارد یا ظرف را بلند کند و آب را روی اعضای وضو بگیرد و چه منحصر باشد و یا نباشد.

اما مرحوم سید در همین مسئله فرمودند که اگر آب منحصر باشد به ظرف طلا و نقره بود واجب است آب را در ظرف دیگری بریزد و از آن ظرف وضو بگیرد چون تفریغ -یعنی خالی کردن آب- از باب مقدمه واجب، واجب است که تفریغ، مقدمه و وضو گرفتن ذی المقدمه است و این وجوب مقدمی است حال اگر تفریغ ممکن نبود، وضو بگیرد چون وضو هم یک نوع تفریغ محسوب می‌شود چون آبی که در مشت می‌ریزد این آب درون مشت اشکالی ندارد.

اشکال استاد: درجایی که ظرف طلا و نقره باشد قبلاً شما فرمودید وجوب وضو و غسل از بین می‌رود و مکلف باید تیمم کند اما اینجا قائل به تفریغ شده‌اید لذا اینکه بین این دو مسئله فرق گذاشتید برای ما روشن نیست چون کسی که واجد آب است در هر دو صورت که تفریغ ممکن باشد و چه ممکن نباشد وظیفه او تیمم نیست لذا حق این است که در هر دو صورت یک نوع استعمال است به همین خاطر آقای خویی چون دیده که در هر دو صورت استعمال است فتوای به تیمم دادند لذا جایی که تفریغ ممکن نبود سید می‌گوید وضو بگیرد اما آقای خویی می‌فرماید تیمم بکند و ما هم می‌گوییم فرقی بین آنجایی که تفریغ ممکن باشد و نباشد ندارد و هر دو استعمال است پس هر دو صورت صحیح است چون به نظر ما روایات ناهیه نظر به حرمت اکل و شرب از ظروف طلا و نقره دارد.

فرع: بنا بر نظریه کسانی که وضو از ظرف طلا و نقره را مبطل می‌دانند اگر کسی جاهل به حکم یا موضوع بود و یا فراموش کرد و از این ظروف وضو گرفت در مسئله ۱۶ از فصل أوانی بحث شد که این آقایان قائل به صحت شده‌اند اما تعلیقه ما در آنجا این بود که به‌شرط اینکه تفحص کرده باشد اما حکم مسئله را ندانسته باشد.

نکته: آنجایی که مورد مشکوک است که نمی‌دانیم ظرف طلا یا نقره است اصل برائت جاری است.

مسئله بیستم: نسبت به غصبی بودن یا طلا و نقره بودن ظرف جهل مرکب دارد لذا از یک‌ ظرفی وضو می‌گیرد به اعتقاد اینکه غصبی یا طلا و نقره است آنگاه بعد خلاف آن کشف می‌شود که این‌طور نبوده است. سید می‌نویسد در صحت وضو اشکال است و ایشان تفصیل دادند بین آنجایی که اگر قصد قربت تمشی می‌شود وضو صحیح است و آنجایی که تمشی نمی‌شود وضو باطل است.

نظر استاد: وضو باطل است و قصد قربت هم تمشی نمی‌شود چون ایشان تجری کرده است و تجری هتک حرمت مولا است و عمل ایشان مبغوض و حرام است با اینکه بعداً کشف خلاف شده است و تجری به نظر ما هم قبح فاعلی و هم فعلی دارد.

شرط ششم: آب وضو نباید از آبی باشد که در رفع خبث استفاده شده است، در مطهریت آب در آنجا فروعاتی بود از قبیل اینکه آن غساله سوم‌ پاک است که به آن غساله ها می‌گویند آبی که برای رفع خبث استفاده شده است حال با آن غساله سوم می‌توان وضو گرفت یا نه؟ می‌فرمایند با اینکه پاک است اما نباید با آن آب وضو گرفت.