موضوع: (شرایط وضو - نیت - اقسام نیت - دلیل وجوب استمرار نیت - معنای نیت خلاف در عبادت)

فصل سوم از مباحث نیت: نیت لازم نیست به تلفظ و عبور دادن از ذهن و قلب باشد لذا دو بحث در اینجا لازم است:

بحث اول: چرا نیت به تلفظ نیست؟ برخی از مذهب شافعی تلفظ را در نیت واجب می‌دانند اما اجماع شیعیان بر بطلان نیت به تلفظ است چنانچه فاضل هندی در کشف اللثام دارند که دلیلی بر تلفظ نداریم حتی مثل شهید اول در ذکری صریحاً می‌نویسند که تلفظ به نیت مستحب هم نیست، لذا لازم است احکامی درباره نیت بیان شود:

اول: تلفظ واجب نیت مثل تلبیه در حج، که باید بلند بگوید که برای حج واجب احرام می‌بندم و بعد بگوید اللهم لک لبیک چون منصوص است.

دوم: کراهت دارد مثل تکلم به نیت بین اقامه و قبل از تکبیرة الاحرام.

سوم: حرام است و موجب فساد عبادت است مثل تکلم به نیت در نماز احتیاط بنابراین که نیت را جزء نماز بدانیم که اگر جزء نباشد مفسد نیست.

چهارم: مستحب است مثلاً در باب حج که بگوید إنی اَتیٰ بالحج قربة الی الله.

بحث دوم: نیت در قلب و درون واجب نیست و مشهور فقها هم همین است و همین اندازه که انگیزه برای نماز پیدا شود و به سمت آن انسان برود کافی است بله اگر در بین نماز از شما سؤال بشود که چه‌کاری می‌کنید نباید غافل باشید و متوجه باشید که چه‌کار می‌کنید.

فصل چهارم: لزوم استمرار در نیت است که اگر کسی نیت خلاف بکند مثلاً صورت را به قصد وضو شست اما استمرار ادامه نداد بلکه قصد خلاف کرد یعنی آن شستن صورت را به لحاظ تمیزی گذاشت و ادامه وضو نداد یا مردد شد که حال ادامه بدهد یا نه؟ که سید فرمودند وضو باطل است حال اگر رجوع به وضو کرد که اگر قبل از بین رفتن موالات رجوع کرد نیت وضو می‌کند و وضو را ادامه می‌دهد و اگر بعد از موالات باشد آن مقداری که شستن باطل و باید دوباره بشوید. اما در اینجا چهار مطلب وجود دارد:

مطلب اول: دلیل وجوب استمرار نیت اینست که چون وضو مرکب از غسلات و مسحات است که این مجموعه یک عمل را تشکیل می‌دهد لذا ایجاب می‌کند که مجموعه عمل همراه با قصد قربت باشد.

مطلب دوم: معنای نیت خلاف است که یعنی همان عزم بر ترک وضو است چون مخالف با وضو، ترک وضو می‌شود که اینجا وضو باطل است چون نیت مفقود است مگر اینکه قبل از بین رفتن موالات برگردد که نیازی به اعاده آن قسمتی که شسته است نیست و هو المختار چون هر عضوی از غسلات و مسحات باید تحت قصد قربت برود و آن صورت مثلاً تحت قصد قربت رفته بود و نیازی به برگشتن نیست. اما مرحوم امام ره و آقای گلپایگانی ره قائل به اعاده‌اند بله اگر زمان طولانی شد و وحدت عمل به هم خورد وضو باطل است چون شرط صحت که همان وحدت عمل یا همان موالات از بین رفته است.

مطلب سوم: گاهی عبادت بسیط است و اجزاء ندارد مثل روزه ماه رمضان که به امساک است لذا هر آنی از آنات امساک باید تحت نیت قربت باشد اما اگر کسی نیت افطار کند این نیت را مبطل می‌دانیم چون قصد قربت از دست رفته است لذا به خاطر اینکه برخی از آنات خالی از قربت شده و قابل جبران هم نیست فقها فرموده‌اند که بعد از ماه رمضان قضا بکند.

مطلب چهارم: گاهی عمل عبادی مرکب از اجزاء و شرایط است که دو‌ فرض متصور است:

فرض اول: عزم بر ترک دارد و یا مردد بر فعل و ترک است که متأسفانه این عزم باعث شده که زیادی عمدی یا نقیصه عمدی انجام بدهد که نماز باطل می‌شود.

فرض دوم: گاهی زیادی عمدیه انجام نمی‌دهد و زمان هم طولانی نشده و موالات حفظ شده و قواطعی مثل پشت به قبله حاصل نشده است که اگر از نیت خلاف یا تردید برگردد نماز صحیح است.