موضوع: شرح متن عروه

بحث این جلسه در مورد شرح برخی از متن سید در عروه در مورد نیت وضو است.

متن اول: سید فرمود که غایت‌هایی که سبب وضو گرفتن می‌شود مثل مس کتابت و نماز مستحبی و دخول در مسجد و ... در زمانی که وضو می‌گیرد لازم نیست این غایت‌ها را قصد کند.

به نظر ما این بیان مبنایی است چون بزرگانی که قائل به استحباب نفسی وضویند این فتوا بر این مبنا درست است اما ما قبلاً در مسئله نفسی بودن وضو بحث کردیم که وضو امر مقدمی غیری دارد و امر مستحب نفسی نیست پس در مقام امتثال باید آن غایت قصد بشود.

متن دوم: و کذا لا یجب قصد الموحب من البول و النوم کما مرة که این کما مرة در مسئله چهارم از فصل وضوهای واجب بحث کردیم، سبب وضو بول یا خواب و ... است سید می‌فرماید که واجب نیست متوضی قصد کند که به خاطر رفع بول وضو می‌گیرم چون ادله مطهریت وضو مطلق است که به هر نیتی وضو بگیرد خود وضو مطهر است لذا اگر سهواً بجای خواب، نیت رفع بول بکند این وضو صحیح است چون خطای در تطبیق است و این خطای در تطبیق مضر نیست بله این قصد در تحقق امتثال دخیل است چون آن اندازه‌ای که وضو را محقق می‌کند غَسلتان و مَسحتان است که با این غسلتان و مسحتان مأمورٌ به انجام شد و در مقام امتثال با این وضو می‌خواهد مثلاً قرآن بخواند اگر در مقام امتثال چنین نیتی بکند ثواب می‌برد پس نیتِ غایتی از غایات، در صحت وضو دخیل نیست اما در تحقق امتثال و پاداش دخیل است.

متن سوم: سید می‌فرماید که برخی از جاها اگر نیت غایت را نکند ادا و امتثال حاصل نشده است مثلاً نذر کردن برای خواندن قرآن که اگر وضوی بدون نیت خواندن قرآن بگیرد نذرش ادا نشده است اگرچه این وضو همان وضویی است که شارع فرموده است لذا ازاین‌جهت وجهی برای بطلان نیست اما نذر او ادا نشده است که باید بگوید این وضو برای آن نذر قرائت قرآن است.

آقای خویی می‌فرماید این بیان سید در اینجا می‌خواهد فرق بین وجوب غیری و وجوبی که از نذر ناشی بشود بگذارد که فرق این است اگر ناذر غسلتان و مسحتان را انجام دهد و منذور یعنی قرائت قرآن را نیت نکند وضوی او وجوب غیری دارد چون به دستور خدا عمل کرده و غسلتان و مسحتان را انجام داده است و با این وضو کارهای عبادی را می‌تواند انجام بدهد؛ اما وجوبی که ناشی از نذر است را ندارد چون نیت نذر نکرده است.

اشکال استاد بر آقای خویی ره: هم شما و هم سید قائل به استحباب نفسی وضو هستید و عبادیت وضو را ناشی از امر نفسی می‌دانید لذا تعبیر به وجوب غیری برای وضو طبق مبنای شما بلاوجه است ولی آن‌هایی که وجوب وضو را مستحب نفسی نمی‌دانند حق‌ دارند بگویند بر متوضی واجب است قصد طهارت و قربت بکند و اما شما می‌گویید چون امر دارم پس ضو می‌گیرم و خود وضو بنفسه مستحب است و امر دارد دیگر نیازی به امر غیری نیست.

اما به نظر ما: حق این است که سید اشاره به فرق بین وجوب غیری و وجوب نذری ندارد بلکه سید می‌خواهد غایت را تقسیم کند که برخی از غایات هم در ادا و امتثال دخیل است مثل اینکه نذر کرده نماز مستحبی بخواند اینجا باید با این وضو، نیت نذر خواندن نماز مستحبی بکند اما برخی غایت‌ها در امتثال دخیل است اما در ادا دخیل نیست مثل جایی که نذر نباشد و مثل همان غایاتی که قبلاً ذکر شد چون آن غایت‌ها در ادا دخیل نیستند چون حقیقت وضو غسلتان و مسحتان است که انجام شده است.