موضوع: (شرایط وضو - اقسام ضمائم - نظر استاد - فرق ضمیمه حرام و ریا - نظر استاد)

جهت سوم بحث درباره ضمائم بود که اقسامی داشت قسم اول ضمائم راجحه بود.

اما قسم دوم ضمائم: ضمائم مباحه است مثل اینکه در فصل تابستان با آب سرد وضو می‌گیرد و قصد قربت هم می‌کند یا در زمستان به قصد قربت با آب گرم وضو می‌گیرد که این ضمیمه‌ها مباح است، سید در عروه می‌گویند که فالاقوی الصحة و هو المختار چون گرما و سرمای آب تنافی با اخلاص ندارد چون علت تامه عمل، اخلاص است و اخلاص موجود است و گرما یا سرمای آب نه جزء العلة و نه تمام العلة است.

فرق ضمائم مباحه با راجحه: ضمائم راجحه یک حکم است مثلاً وضو به قصد تعلیم غیر که این تحت حکم الهی است که تعلیم واجب یا مستحب و ... است اما ضمائم مباحه فقط تحت یک حکم -همان مباح- است.

قسم‌ سوم: ضمائم محرمه است غیر از سمعه و ریا چون قبلاً بحث شد و سید فرمودند حکم ضمائم محرمه مثل حکم ضمائم ریا است یعنی مبطل است.

نظر استاد: عمل عبادی هنگامی‌که با حرامی ضمیمه می‌شود اگر در خارج با آن حرام متحد شود یقیناً آن عمل باطل است مثلاً با آب غصبی وضو گرفتن اما اگر متحد نشد و متعدد است که فعل عبادی با عنوان حرام دو چیز است در اینجا وجهی برای حرمت نیست وقتی این فعل حرام نشد وجهی برای بطلان نیست چون متعلق نهی واقع نشد مثلاً در نماز نگاه به نامحرم بکند که نماز یک عمل و نگاه عمل دیگری است لذا اگر ضمائم حرام متحد با عبادت در خارج شود مبطل است و اگر متحد نباشد و فعل مستقلی باشد اشکالی ندارد و فقط آن عمل ظرف آن ضمیمه شده است.

نکته: سید در متن فرق بین ضمیمه حرام و ریا را فرمودند که ریا در عمل وقتی جزء عبادت بشود مبطل عمل است اما ضمیمه محرمه اگر در یکی از اجزای عمل اتفاق بیفتد و بعد از آن جز عمل برگردد ولو اینکه قابل تدارک نباشد همین اندازه که موالات به هم نخورد عمل صحیح است.

بیان دیگر: اگر در جزئی از اجزای عمل حتی جز مستحبی مثل قنوت ریا واقع شود کل عمل باطل است اما اگر در جزئی از اجزای در عمل حرامی اتفاق بیفتد کل آن باطل نیست و فقط همان جزء باطل است لذا باید برگردد و آن جزء باطل را دوباره انجام بدهد مثلاً دست راست را با آب غصبی شست و پشیمان شد، برگردد و دست راست را دوباره بشوید اما اگر در این شستن دست راست ریا کرد کل وضو باطل است.

اشکال استاد بر سید: قبلاً بحث کردیم که ریا در جزئی از اجزای واجبات و غیر واجبات به کل، در همه جا سرایت نمی‌کند لذا نباید گفت که اگر در جزئی ریا شود کل عمل باطل است بلکه باید بررسی کرد چون

تارة: جزء ریایی اگر اعاده شود زیادی عمدی حاصل می‌شود که زیادی عمدی مبطل است مثلاً در قرائت ریا کرد و دوباره خواند که این زیادی عمدی مبطل است و اگر اعاده نشود نقیصه می‌شود و نقیصه موجب بطلان است.

اخری: نه سبب زیادی و نه نقیصه نمی‌شود بلکه شرطی از نماز را برمی‌دارد مثلاً موالات که در اینجا اجماع بر بطلان است اما هرکجا هیچ‌کدام از این‌ها نبود مانعی از تکرار و اعاده آن جزء نیست.