موضوع: (شرایط وضو - امر تعدد پیدا می‌کند یا نه؟ - مبانی علماء - نظر استاد در تعدد اسباب و مسببات - مقدمه موصله)

یکی از عبارات سید ره این است که «و لا ینبغی الاشکال فی أن الامر متعدد حینئذ و إن قیل انه لا یتعدد و انما المتعدد الجهات» بحث این است که اگر غایات در یکجا جمع شوند آیا امر متعدد می‌شود یا نه؟ سید می‌فرمایند که از نظر ما اشکالی ندارد که امر متعدد بشود اما از برخی از فقها نقل شده است که امر متعدد نمی‌شود بلکه جهات امر متعدد می‌شود.

در تحلیل این بحث باید بیان شود هرکسی که قائل به تعدد امر عند تعدد الغایات است مبنایش در اصول در باب مقدمه واجب، مقدمه موصله است وقتی‌که ما قائل به مقدمه موصله باشیم باید گفت که هر غایتی یک امر می‌خواهد مثلاً وضو برای مس قرآن واجب است و همچنین وضو برای خواندن نماز نافله واجب و همچنین وضو برای طواف مستحبی واجب است و چون‌که به توسط وضو به مس قرآن و به نماز نافله و ... وصل می‌شویم ازاین‌جهت هم امر و هم مأمورٌ به متعدد می‌شود اما اگر کسی فتوا دهد که یک وضو کافی است یقیناً ایشان قائل به تداخل مسببات است ولی ما قائل به عدم تداخل اسباب و مسببات هستیم.

اما نظر آن‌هایی که قائل به تعدد امر و مأمورٌ به نیستند بلکه قائل به تعدد جهات‌اند که طبیعت وضو طهارت می‌آورد اما جهت آن مس قرآن و گاهی نافله و ... است این فتوا برای کسانی است که قائل به مقدمه موصله نیستند و وضو را یک حقیقت تام الأجزاء و الشرایط می‌دانند و می‌گویند این حقیقت وضو مقدمه برای هر یک از غایات است چون مقدمیت برای وضو تارة: از باب حیثیت تقییدیه است و اخری: از باب حیثیت تعلیلیه است که از دیدگاه این فقها مقدمیت وضو علت وضو است نه قید وضو مثل اینکه می‌گوییم اِسکار علت حرمت خمر است نه قید امر لذا اگر عرفاً به یک شرابی خمر بگویند اما مسکر نباشد خوردنش حرام است اما اگر اِسکار قید امر باشد وقتی اِسکار که قید است از بین رفت؛ خمریت هم می‌رود و حرمت هم می‌رود لذا اگر ما قائل به تعدد جهات هستیم برای این است که مقدمیت وضو هرگز قید وضو نیست و حیثیت تعلیلیه وضو است چون اگر قید وضو می‌بود لازم می‌آمد که یک وضو چند بار گرفته شود یک‌بار، چون قید و مقدمه مس قرآن و بار دیگر مقدمه نافله و ... است آن‌وقت باید قائل شد که اجتماع غایات بر یک مقدمه جایز است یا نه؟ که سید قائل به جواز بود از باب تداخل مسببات که یک وضو برای همه این‌ها کافی است.

نظر استاد: ما قائل به تعدد مسببات و تعدد اسباب نیستیم و می‌گوییم که وضو نور است و آن غایات مزیت و محبوبیت وضو را بالا می‌برد اما در حقیقت وضو تأثیری ندارد کسی که یک وضو بگیرد به نور و طهارت رسیده و دیگر نیاز به وضوی دیگر نیست.

عبارت سوم: سید می‌فرماید «فاذا لم‌ ینو شیئا منهما ... و لا اداءه» که اگر کسی هیچ‌یک از این دو غایت را نیت نکرد مثلاً یک‌بار نذر کرد وضو برای خواندن قرآن و بار دیگر نذر کرد وضو برای دخول در مسجد حال اگر هیچ‌یک از این دو را نیت نکند و فقط قربة الی الله وضو بگیرد در اینجا سید می‌فرماید که ایشان امتثال به نذر خودش نکرده است یعنی نذر را ادا نکرده به نظر ما این حرف حقی است چون ما قائل به عدم تداخل اسباب هستیم و هرکدام از این اسباب سبب مستقل است و باید نیت کند تا نذرش محقق شود مثل اینکه نذر کرده برای پسرش ولیمه بدهد و از آن‌طرف برای امام حسین علیه السلام طعام بدهد و اگر هیچ‌کدام را نیت نکرد و غذا داد این نذر محقق نشده است.

متن چهارم سید: «و ان نوی أحد المعتین حصل امتثاله و اداءه...» مثلاً اگر وضو را برای خواندن قرآن گرفت نذر ادا شد با اینکه وضو را به نیت دخول در مسجد نگرفت اما باید بدانید این وضو نسبت به نذری که برای مسجد کرده بود واقع نمی‌شود پس همچنان یک وضو بر گردن شما هست و این حرف درست است چون متعلق نذر طبیعت و ماهیت نیست بلکه فرد است لذا در اینجا دو فرد است که منذور هستند یکی خواندن قرآن و دوم دخول در مسجد و با یک وضو هر دو منذور را نمی‌شود ادا کرد چون هرکدام واجب مستقلی‌اند و هرکدام باید جدا نیت شود.