موضوع: (شرایط وضو - هل الوضو مبطل إن کان المتوضی بعده مرتد ام لا؟ - ادله - ان کان فی اثناء الوضو مرتد - اقوال - بحث استمرار نیت در وضو)

مسئله 34: اگر کسی در بین وضو یا فراغ از آن مرتد بشود آیا ارتداد مبطل وضو است؟ به‌طوری‌که اگر دوباره به اسلام برگردد و بخواهد نماز بخواند باید وضوی جدیدی بگیرد یا نه؟ سید و شیخ و علامه و شهید اول فرمودند وضو باطل نمی‌شود و ارتداد مبطل وضو نیست و گویا این بحث را مفروغٌ عنه می‌دانند یعنی نیازی به اقامه دلیل نیست چون ارتداد مثل بول و ... نیست بلکه یک امر معنوی است اما مرحوم محقق کرکی در جامع المقاصد و برخی دیگر دو دلیل اقامه بر عدم ابطال وضو کرده‌اند:

دلیل اول: نواقض وضو در ادله وضو شمرده شده و در میان این تعداد از نواقض، ارتداد نیست پس اگر ارتداد ناقض وضو می‌بود اهل‌بیت علیهم‌السلام بیان می‌کردند.

دلیل دوم: اگر ما کفر را عامل نجاست کافر بدانیم بازهم منافاتی با طهارت از حدث ندارد چون اگر بعد از رفع کفر و ارتداد شک شود که آیا طهارت از حدث باقی است یا نه؟ استصحاب بقای طهارت از حدث جاری می‌شود و این استصحاب تنافی با نجاست کافر ندارد که نجاست کافر بدن او است اما منظور از طهارت از حدث جواز مس قرآن و ... است و تنافی وجود ندارد.

دلیل سوم از استاد: اوامر شستن اعضای وضو و مسح سر و پا اعم از آیه و روایات، اطلاق دارد و مطلقا وضو رفع حدث می‌کند چه بعد از وضو مرتد بشود و چه نشود چون اگر مقید بود بیان می‌آمد درحالی‌که بیان نفرمودند و همین عدم البیان دلیل بر این است که ارتداد و کفر بعد از وضو مبطل نیست.

اگر در اثنای وضو مرتد شد و بعد توبه کرد و موالات از بین نرفت آیا وقتی به اسلام برگشت وضو را ادامه بدهد یا از اول وضو بگیرد؟ دو قول است:

قول اول: از سید و عده‌ای که وضو را ادامه بدهد.

قول دوم (مرحوم علامه): استیناف واجب است و محقق ثانی و شهید در دروس و هم ذکری به این نظر موافقت کردند و گفتند اگر بعد از توبه آن عضوی که شسته بود خشک شده باشد اعاده می‌کند و اگر موالات از بین رفته اعاده می‌کند و الا ادامه می‌دهد و مرحوم شهید در دروس می‌فرماید که اگر اعضای وضو خشک شد از اول شروع می‌کند و می‌گوید مرتد به اعتبار اینکه بر نیت وضو نبوده باید از اول وضو بگیرد ولو اینکه رطوبت باقی و موالات به هم نخورده باشد اما اگر بعد از وضو مرتد شد ارتداد مبطل وضو نیست چون با وضو رفع حدث شد.

عمده دلیل مخالفت علامه و شهید و محقق ثانی دو امر است:

اول: اگر اعضای سابق بر ارتداد خشک شده باشد وضو باطل است.

دوم: استمرار نیت در صحت وضو معتبر است چون بحث است که آیا در صحت وضو استمرار نیت شرعاً باید باشد یا نه؟ که می‌فرمایند اعتبار دارد لذا کسی که در وسط وضو مرتد می‌شود آن استمرار را نقض کرده است.

نظر استاد: هر دو امر فوق درست است اما این وضو را تمام می‌کند چون ارتداد را مبطل نمی‌دانیم اما دوباره اعاده بکند چون در استمرار و دوام نیت خلل وارد شده است.

مرحوم آقای خویی[1] می‌فرمایند که استمرار در اجزاء معتبر است نه آنات وضو و اینجا خلل در آنات وضو است که آنی مرتد شد و آنی مسلمان شد.

نظر استاد: استمرار هم در اجزاء و هم آنات هر دو شرط است.

مرحوم سید در پایان نوشتند که مرتد احتیاطاً رطوبتی که حین کفر از بدنش خارج شده را تطهیر بکند لذا اگر صورت و دست راست و چپ را شست و بعد کافر شد که این رطوبت دست او نجس است و بعد مسلمان شد آیا با این رطوبت می‌تواند مسح کند یا نه؟ ایشان می‌گوید مشکل است چون رطوبت هر دو دست با مرتد شدن نجس شده است لذا از باب احتیاط باید دست را بشوید.

اشکال استاد: اگر دست را بشوید رطوبت دست آب جدیدی می‌شود نه از آب وضو لذا بطلان وضو از باب اینکه با آب جدید مسح کرده خالی از اشکال نیست ضمن اینکه خیلی از فقها قائل به نجاست مرتد نیستند و فقط قائل به نجاست مشرک هستند و ادله نجاست کافر عام نیست و فقط شامل مشرک می‌شود ضمن اینکه آن‌هایی که قائل به نجاست کافر هستند عرق بدن و آب دهان را نجس می‌دانند.