موضوع: (شرایط وضو - صور شک بعد از وضو در محدث بودن یا نبودن)

مسئله ۳۷: اگر کسی بعد از وضو شک کند که محدث است یا نه وظیفه‌اش چیست؟

اما صور آن

صورت اول: بعد از وضو رطوبتی از او خارج شد که بین بول و مذی شک شد که اگر بول است وضو باطل و اگر مذی است باطل نیست و این خروج رطوبت قبل از استبراء است فقها فرمودند که مجدداً وضو بگیرد و در مسئله هشتم در فصل استبراء روایات آن آمده است.

صورت دوم: شک در وضو می‌کند به عنوان اینکه نمی‌داند این وضو رافع حدث شده است یا نه؟ در اینجا مبنای فقها بر بقای حدث است مرحوم علامه و غیر ایشان ادعای اجماع و صاحب مدارک ادعای اجماع مسلمین دارند و محقق استرآبادی ادعا می‌کند از ضروریات اسلام است چون قبل از وضو محدث بود و بعد از وضو شک می‌کند که آیا این وضو رافع حدث است یا نه؟ مثلاً جرم رنگ بر اعضای وضو پیدا شده است که استصحاب بقای حدث جاری است و ما می‌دانیم منظور از لا تنقض الیقین بالشک فقط جهل بسیط نیست و شک یعنی خلاف و ضد یقین که وهم و ظن را هم شامل می‌شود و شاهدی بر این استصحاب، صحیحه عبدالرحمن است که گفت شکمم باد دارد و گمان دارم بادی خارج شده است حضرت فرمودند وضو بر تو واجب نیست مگر اینکه صدای آن یا خود آن را احساس بکنی، حضرت در اینجا می‌فرمایند که به این ظن و گمان نباید اعتنا کرد.[1]

صورت سوم: علم به طهارت و حدث دارد اما شک در تقدم و تأخر است و تاریخ آن را هم نمی‌داند که به آن توارد حالتین می‌گویند که مشهور فقها حکم به وجوب وضو می‌کنند، شهید اول در ذکری به همه اصحاب نسبت می‌دهد یعنی اجماع عملی اصحاب بر وضو است و هو المختار و دلیل ما قاعده اشتغال است چون نماز با علم به وضو نداشتن، ذمه‌اش بریء نشده و باید وضو بگیرد تا فراغ حاصل شود و ما در اصول فقه بحث می‌کنیم که جاری شدن قاعده فراغ در شبهه موضوعیه اختلافی نیست و اختلاف در شبهه حکمیه است و اینجا از قبیل شبهه موضوعیه است.