موضوع: (شرایط وضو - حکم نماز بعد از دو وضو و علم به بطلان حدث و شک در جایگاه حدث - دو وضو و نماز بعد از هر وضو و حدث - ادله - اشکال استاد به ادله)

مسئله ۴۰: اگر کسی دو وضو گرفت و بعد از دو وضوئین نماز خواند آنگاه برایش علم حاصل شد که حدثی از او سرزده اما نمی‌داند این حدث قبل یا بعد یا بین هر دو وضو بوده است یا نه؟ سید فرمودند که برای نماز بعدی وضو بگیرد چون علم به حدث دارد و شک در تأخر و تقدم حدث دارد یقیناً وضوی اول باطل شده چه حدث بعد از وضوی اول باشد یا بعد از وضوی دوم پس وضوی اول معلوم الانتقاض است اما وضوی دوم معلوم الانتقاض نیست اما محتمل الانتقاض هست چون احتمال دارد حدث قبل از وضوی دوم باشد لذا وضوی دوم نقض نشده و از آن‌طرف هم احتمال دارد این حدث بعد از وضوی دوم باشد و لذا این مسئله مندرج تحت مسئله توارد حالتین می‌شود که در آنجا گفته شد دو تا اصل جاری و تعارض و تساقط و مرجع قاعده اشتغال است و باید برای نمازهای بعدی وضو بگیرد.

سؤال: آیا به قاعده فراغ می‌شود تمسک کرد یا نه؟ اکثر فقها قائل به جریان قاعده فراغ هستند چون این قاعده مربوط به شک بعد از عمل است و اینجا بعد از اتمام نماز شک دارد که حدث بعد وضو بوده یا قبل از وضو؟ لذا به عموم ادله قاعده فراغ تمسک می‌شود و این قاعده فراغ معارضی ندارد چون وضوی اول باطل است.

‌مسئله ۴۱: اگر دو تا وضو بگیرد و بعد از هر وضو یک نماز بخواند در اینجا سید در متن به چند جهت اشاره می‌کنند:

جهت اول: برای نمازهای بعدی واجب است وضو بگیرد -به دلیل بحث قبلی- چون یقین به نقض وضوی اول دارد و یقین به نقض وضوی دوم ندارد چون محتمل است که حدث قبل از وضوی دوم اتفاق افتاده و محتمل که بعد از وضوی دوم باشد لذا ما قاعده‌ای برای رفع شک نداریم و برای نمازهای بعدی وضو بگیرد تا احراز بشود که متوضی است.

جهت دوم: اگر دو نماز از نظر عدد مختلف بود مثلاً بعد از وضوی اول نماز مغرب خواند و بعد از وضوی دوم نماز عشا خواند در اینجا نمی‌داند که این حدث قبل یا بعد از وضوی دوم بوده است و هر دو نماز باید اعاده بشود.

اما ادله آن:

اول: تسالم فقها بر اینکه هر دو نماز باید اعاده بشود.

دوم: علم اجمالی به اینکه یکی از این دو نماز باطل است و فرق نمی‌کند هر دو نماز ادا یا قضا یا یکی ادا و دیگری قضا باشد.

سوم (از آقای خویی ره): در هر یکی از این دو وضو قاعده فراغ جاری و تعارض و تساقط می‌شود و رجوع به برائت هم ممکن نیست چون به وظیفه انجام نشده است و احراز نشده است حال قاعده اشتغال جاری است.

اشکال استاد به دلیل آقای خویی ره: چون علم اجمالی به فساد احد الصلاتین است و این علم اجمالی مانع از جریان قاعده فراغ است و در اصول بحث شده که علم اجمالی جلوی حجیت ادله را می‌گیرد نه ظهور ادله را یعنی چه‌بسا ظاهر ادله فراغ بعد از عمل جاری می‌شود اما حجت نیست چون علم اجمالی به احد الصلاتین است.

الحمد لله رب العالمين والعاقبة للمتقين