موضوع: (شرایط وضو - گرفتن وضو و خواندن نماز و وقوع حدث و معلوم نبودن زمان حدث - نظر سید ره - اشکالات بحث)

مسئله ۴۳: اگر کسی وضو گرفت و حدثی از او سر زد و نماز هم خواند اما نمی‌داند کدام‌یک مقدم بوده است که اگر حدث مقدم بوده نماز باطل و اگر وضو مقدم بوده نماز صحیح است مرحوم سید فرمودند حکم به صحت نماز می‌شود چون قاعده فراغ جاری است بعد فرمودند خصوصاً آنجایی که تاریخ صلاة معلوم باشد استصحاب بقای طهارت تا بعد نماز جاری است.

اشکال مرحوم آقای خویی به سید ره[1] : چرا ایشان بین قاعده فراغ و استصحاب بقای طهارت تا زمان نماز جمع کرد درحالی‌که قاعده فراغ بر استصحاب حکومت دارد خصوصاً اینکه چه خصوصیتی دارد که ایشان فرمودند که اگر تاریخ نماز معلوم‌ باشد استصحاب بقای طهارت جاری است اتفاقاً آنجایی که تاریخ نماز مجهول هم باشد می‌توان استصحاب بقای طهارت جاری کرد اما ما در هر دو صورت استصحاب را جاری نمی‌دانیم چون قاعده فراغ حاکم بر استصحاب است.

اشکال استاد بر آقای خویی ره:

اولاً: آنجایی که تاریخ نماز معین باشد یک خصوصیتی دارد و آن اینکه استصحاب معارض دارد اما آنجایی که تاریخ مجهول باشد استصحاب معارض ندارد چون وقتی‌که اول وقت وضو گرفت و بلافاصله نماز خواند و حدثی بعداً رخ داد اما تاریخ حدث را نمی‌داند که بین وضو و نماز بوده یا بعد از نماز بوده و اینجا که تاریخ‌ نماز را می‌داند استصحاب بقای طهارت وجود دارد و استصحاب عدم وقوع نماز صحیح جاری نمی‌شود چون حدوث نماز معلوم است اما تاریخ حدث معلوم نیست پس خصوصیت آن این است که این استصحاب بقای طهارت در معلوم التاریخ بلامعارض است.

ثانیاً: همه‌جا قاعده فراغ بر استصحاب حکومت ندارد چون قاعده فراغ در صورتی حاکم است که حکمی را بردارد مثلاً بعد از نماز شک شد که سوره خوانده شده یا نه قاعده فراغ جاری است اما اینجا هم قاعده فراغ و هم استصحاب مثبت بقای طهارت و صحت نماز است، به عبارة اخری دلیل حاکم، موضوع دلیل محکوم را توسعه یا مضیق می‌کند اما اینجا موضوع قاعده فراغ با استصحاب یکی شده است.