الموضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /الإحتلام/ الدرس 22

( فصل فی الاغسال - صورت دوم شک در رؤیت منی در لبااقوال - ادله - راه حل تعارض - نظر استاد )

صورت دوم از صور شک درجنابت : منی روی بدن یا لباس از خودش است یا غیر خودش ؟ که اینجا فرموند غسل واجب نیست در صورتی که لباس مختص خودش باشد و احتیاط مستحب غسل است دلیل دو صورت دارد :

اول : چرا غسل واجب نیست ؟ چون در اصول ثابت شد که علم اجمالی بین جنابت کسی با دیگری مؤثر و منجر نیست چون خارج از مورد ابتلا است

دوم : چرا فتوای به احتیاط مستحب داده می شود ؟ چون جماعتی از فقها در اینجا قائل به وجوب غسل شده اند و گفته اند که کسی که منی را در لباس مختص خودش یا بدنش ببیند باید غسل کند و استناد به دو موثق کره اند و هر دو موثقه از سماعه بن مهران است .

موثقه اول: محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن عثمان بن عيسى، عن سماعة قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الرجل ينام ولم ير في نومه أنه احتلم فوجد في ثوبه وعلى فخذه (جسده خ ل) الماء، هل عليه غسل؟ قال: نعم.[1]

مردی منی می بیند و در خواب نمی بیند که محتلم شده و در لباسش منی می بیند آیا بر او غسل واجب است حضرت فرموند بله غسل واجب هست .

موثقه دوم :وبإسناده عن الحسين بن سعيد، عن أخيه الحسن، عن زرعة، عن سماعة، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن الرجل يرى في ثوبه المني بعد ما يصبح ولم يكن رأى في منامه أنه قد احتلم، قال: فليغتسل وليغسل ثوبه ويعيد صلاته.[2]

مردی در لباس حود منی می بیند و خواب ندید که محتلم شده حضرت فرمودند هم لباس را بشوید و غسل کند و اگر نماز صبح خوانده اعاده کند

سوال : چرا سایر فقها به این دو روایت که موثقه است و صریح در وجوب غسل است فتوا نداده اند ؟

چون این دو موثقه با موثقه ابی بصیر تعارض دارد ؛ متن روایت : وبإسناده عن محمد بن علي بن محبوب، عن علي بن السندي، عن حماد ابن عيسى، عن شعيب، عن أبي بصير قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الرجل يصيب بثوبه منيا ولم يعلم أنه احتلم، قال: ليغسل ما وجد بثوبه وليتوضأ. [3]

که مردی به لباسش منی اصابت کرد و آبی روی رانش دید اما نمی داند که این منی بر اثر احتلام است یا نه ؟ حضرت فرمودند که آن چه روی لباس است را بشوید و برای نماز وضو بگیرد.

اما راه حلهایی برای این تعارض وارد شده است:

راه حل اول: شیخ طوسی ره در استبصار[4] ؛ که اگر لباس مختص خودش است باید غسل کند اما اگر مشترک بین خودش و دیگری باشد نیازی به غسل ندارد و لباس را بشوید و نماز بخواند.

اشکال استاد : این راه فوق جمع عرفی حساب نمی شود چون سوال راوی در موثقه سماعه این است که کسی خواب نمی بیند و احتلام نشده اگر منی روی لباس ببیند چه حکمی دارد که این گونه سوال ؛ سوال از حکم واقعی لست اما جمع شما جمع ظاهری است و نمی شود سوال از حکم واقعی باشد و جمع شما جمع ظاهری باشد یعنی راوی می پرسد که ایا این شخص جنب شده است یا نه؟

مضافا که سائل گفت آب منی را روی رانش دیده و این قرینه است که سوال واقعی است و سائل دنبال وظیفه ظاهری نیست بلکه می خواهد بفهمد که جنب شده است یا نه ؟ و لذا سائل تاکید می کند که خواب ندیده است پس سوال از خروج منی می کند که جنب هست یا نه ؟

راه حل دوم: از شیخ حر عاملی ره در وسائل[5] و تنقیح [6] : منظور از موثقه ابی بصیر با موثقه سماعه دو مورد است تاره : می داند که این آب منی از خودش است اما احتمال می دهد که از جنابت باشد که غسل نکرده در این صورت باید عمل به موثقه سماعه کرد و اخری : می داند که این منی از خودش است و احتمال می دهد که این منی از او خارج شده و همان جنابت که بعد از آن غسل کرده است می باشد اما الان روی لباس دیده اینجا به موثقه ابی بصیر عمل می کند که نیازی به غسل ندارد.

راه حل سوم در وسائل[7] : احتمال است که یک جنابت سابقی بوده و غسل کرد و بعد خوابید و بعد از خواب این منی را دید اما یقین ندارد که محتلم شده یا نه لذا در موثقه ابی بصیر فرمود غسل نمی خواهد.

راه حل چهارم : مساله سماعه با ابا بصیر کاملا فرق دارد سماعه می خواهد بفهمد که خواب دیدن موضوعیت دارد یا نه ؟ که تمام الموضوع برای جنب شدن خواب دیدن است یا نه ؟ لذا اگر گسی خواب ندید و منی را در لباس دید آیا جنب هست یا نه ؟ حضرت فرمودند غسل کند یعنی خواب دیدن موضوعیت ندارد