الموضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /فروع مسالة 4/ الدرس 26

فروع المسألة 4

امر اول : چرا شخص ثالث نمی تواند به کسی که علم اجمالی به جنابتش است اقتدا کند ؟ چون این علم اجمالی منجز است و باعث می شود اصل اقتدا از بین برود؛[1] (صاحب جواهر) از یک جهت ادعای جواز اقتدا می کند که بین اصحاب ما مخالفی پیدا نشده است در اینکه از خارج می توانند به یکی از این دو نفری که علم اجمالی به جنابتشان است اقتدا کنند مثلا به یکی در نماز ظهر و به دیگری در نماز عصر اقتدا کند با اینکه می داند یکی از این دو نفر اجمالا جنب اند و چون مخالفی بین فقها نیست حکم به جواز اقتدا می کنیم.

اشکال استاد : این ادعا ثابت نیست چون ملاک صحت جماعت و اقتدای در نماز جماعت صحت صلاة امام نیست بلکه همه می گویند ملاک علم مأموم است که اگر مأموم بداند اجمالا یکی از این دو نفر جنب اند نمی تواند اقتدا کند.

سوال : روایات زیادی در ابواب مختلف وارد شده آیا می توان از این روایات بر جواز اقتدای شخص ثالث به یکی از این دو نفر استفاده کرد یا نه ؟ مثلا دسته ای از روایات است که اگر بعد از نماز امام وضو نداشت اقتدا درست است. وسائل ابواب صلاة جماعت[2] ؛ دسته ای دیگر اقتدا به امام جماعتی شده که بعدا معلوم شده کافر بوده [3] ؛ دسته دیگر روایاتی که امام رو به قبله نبوده و اقتدا درست بوده [4] ؛ دسته دیگر که اگر در اثنای نماز جماعت [5] مثلا وضوی امام جماعت باطل شد از اینجا به بعد مأموم فرادا می خواند و قبل از آن هم نماز درست است[6]

جواب : این روایات دلالت بر صحت اقتدا نمی کند بلکه دلالت بر صحت نماز مأمومین دارد کسی که اقتدا به کافر می کند نماز جماعت ثواب ندارد بلکه نماز مأموم صحیح است.

امر دوم : علم اجمالی زمانی منجز است که امام و مأموم یا امام با دو مأموم مورد ابتلا باشند یعنی جنابت هر دو یا سه نفر موضوع اثر شرعی باشد مثلا یکی از این دو نفر را برای جارو کردن مسجد اجاره کند در اینجا می داند که یا خودش یا دیگری جنب است و جنب حرام است وارد مسجد شود لذا خودش با اجاره کردن او سبب حرام شده است و به آن حرمت تسبیبی می گویند اما اگر خارج از محل ابتلا بود که امام در شهری و مأموم در شهر دیگر است اینجا علم اجمالی منجز نیست.

امر سوم : آن نقر سوم که می خواهد اقتدا کند باید عدالت امام جماعت نزد او محرز باشد و اگر امام جماعت فاسق یا مشکوک العداله باشد علم اجمالی منحل است و از مورد ابتلا خارج است چون امام جماعت فاسق صلاحیت اقتدا ندارد چه علم اجمالی به جنابت او داشته باشد یا نداشته باشد.

سید ره در متن می فرماید : و الا فلا مانع یعنی اگر علم تفصیلی ندارد به بطلان صلاة امام و علم اجمالی به بطلان نماز امام نیست مانعی از اقتدا به این امام جماعت نیست.

امر چهارم : مناط در جواز اقتدا علم مأموم است چون علم امام برای خودش حجت است نه مأموم؛ ممکن است امام نماز خودش را صحیح بداند اما مأموم می داند یکی از این دو نفر جنب اند اينجا اقتدا جائز نیست لذا اگر امام جماعت خودش را جنب بداند و اعلام نکند اما مأموم؛ او را جنب نداند اقتدا صحیح است بله اعلام از طرف امام واجب است ؛ اگر یکی از این دو نفر دیگری را در جنب بودن نفی می کنند و مأموم می داند یکی از این دو نفر جنب اند نمی تواند به این دو نفر اقتدا کند.

مساله پنجم : اگر منی تبدیل به خون شد آیا غسل واجب است یا نه ؟ مرحوم محقق ثانی در جامع المقاصد و صاحب الذخیره تردید کردند و صاحب نهایه الاحکام عدم وجوب غسل را احتمال دادند اما به نظر ما غسل واجب است چون در باب منی سه چیز لازم هست فشار و شهوت و سستی بدن اما رنگ از صفات منی نیست و آنچه باعث شده برخی از بزرگان تردید کنند این است که منشا منی از خون است و کسی که بر اثر کثرت جماع رنگ منی تبدیل به خون شده است اینجا برگشت به اصل خودش شده است و خون است ولی جواب می دهیم که این دلیل ظنی است و دلیل اعتبار می خواهد ؛ ضمن اینکه در منی استحاله وجود ندارد