موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /ترک الغسل أو التأخر/ الدرس 32

( فصل فی الاغسال - یتوقف الصوم علی الغسل الجنابة - حکم روزه مستحبی روایات )

امر سوم : از اموری که متوقف بر غسل جنابت است روزه است در این باره چهار مساله است

مساله اول : روزه دار اگر عمدا یا نسیانا تا اذان صبح جنب بماند روزه اش درست نیست مرحوم شیخ طوسی در خلاف[1] و علامه در تذکرة الفقها[2] و ابن ادریس در سرائر[3] ادعای اجماع کرده‌اند و صاحب جواهر[4] در ادعای تواتر در تقل اجماع کردند که این حکم از قطعات است فقط مرحوم صدوق در مساله تردید کردند گویا ایشان به روایتی در کتاب المقنع[5] ص ۱۸۹ اکتفا کردند که در آن روایت آمده که در روزه ماه رمضان طهارت از حدث اکبر معتبر نیست و گویا محقق اردبیلی در شرح ارشاد و مرحوم محقق داماد در مسائل التنزیل به این قول میل کرده‌اند و گفته اند که حدث اکبر در روزه مخل نیست لذا می تواند غسل کند و روزه را نیت کند و فقط در روزه ماه رمضان جماع نکند و عمده دلیل نصوص است که بر دو دسته اند : اول : درباره نسيان و غفلت در غسل جنابت است و دوم روایاتی که در مورد عمدی وارد شده یعنی عمدا باقی بر جنابت است

اما دسته اول ؛ روایات می گویند که روزه باطل‌ است

منها : عمده صحیحه حلبی : محمد بن الحسن الطوسي باسناده عن محمد بن الحسن بن الوليد، عن محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن أبي عمير، عن حماد، عن الحلبي قال: سئل أبو عبد الله عليه السلام عن رجل أجنب في شهر رمضان فنسي أن يغتسل حتى خرج شهر رمضان، قال: عليه أن يقضي الصلاة والصيام،[6]

منها : صحیحه معاویه بن عمار : محمد بن الحسن باسناده عن الحسين بن سعيد، عن حماد بن عيسى، وفضالة بن أيوب جميعا، عن معاوية بن عمار قال: قلت لأبي عبد الله عليه السلام: الرجل يجنب في أول الليل ثم ينام حتى يصبح في شهر رمضان، قال: ليس عليه شئ، قلت فإنه استيقظ ثم نام حتى أصبح، قال: فليقض ذلك اليوم عقوبة.[7] وسائل ج ۱ص ۴۱ ، که فرقی نیست خواب اول یا دوم باشد یا بیدار باشد ، مطلقا باطل است؛[8] وسائل ج ۷ص ۴۱ و ۱۷۱

پس از این روایات بدست می آید کسی که جنابت خودش را فراموش کند روزه اش باطل است پس به طریق اولی ( اولویت) در شب ماه رمضان عمدا باقی بودن بر جنابت روزه باطل است

اما دسته دوم : روایاتی که بقای بر جنابت از روی عمد را مبطل روزه می داند و زیاد هستند حال این روایات معارض دارند و آن نصوص معتبره است و دو حجت تعارض کرده اند

منها : حبیب خثعمی که شیعه و عامه گفته اند ، عن ابی عبد الله عليه السلام کان رسول الله عليه و آله یصلی صلاة اللیل في شهر رمضان ثم یجنب ثم یوخر الغسل متعمدا حتی یطلع الفجر ... [9]

منها : صححیه حماد بن عثمان عن رجل اجنب فی شهر رمضان من اول الیل و اخرّ الغسل حتی یطلع الفجر فقال کان رسول الله صلی الله عليه وآله یجامع نساءه من اول اللیل ثم یوخر الغسل حتی یطلع الفجر و لا اقول کما یقول هولاء الاقشاب یقضی یوما مکانه [10] ( اقشاب جمع قِشب یعنی کسی که خیری ندارد )

اشکال استاد :

اول : نماز شب بر پیامبر واجب است و نماز شب مشروط به طهارت است چطور پیامبر تا طلوع صبح جنب ماندند و تیمم نکردند و تیمم هم واجب نیست چون آب بوده است

دوم : پیامبر عمل مکروه انجام نمی دهند و اگر بگویید بقای بر جنابت تا اذان صبح حرام نیست لااقل مکروه است و از شآن پیامبر عمل مکروه به دور است

سوم : معلوم نیست مخاطب طعنه امام علیه السلام چه کسانی هستند و ما یقین داریم این روایت صادر نشده است آن‌وقت لاحجت می شود و حجت با لاحجت تعارض نمی کند حال اگر فرض کنیم روایت صادر شده است باید حمل بر تقیه شود چون عامه قائل به جواز اند یا لااقل استفهام انکاری است یعنی آیا می شود پیامبر شب خودشان را جنب کنند تا اذان صبح ؟

به نظر ما این صحیحه دلالت بر جواز و عدم وجوب قضا ندارد و آن روایاتی که می گویند قصا واجب است سلیم از معارصند چون اولا این روایات صادر نشده و ثانیا حمل بر تقیه می شود و ثالثا روایات وجوب قضا مجمع علیه و اجماعی است