موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /الطهارة فی صوم غیر رمضان/ الدرس 34

طهارت در روزه غیر رمضان

در روزه ماه رمضان اگر روزه واجب باشد مثل روزه نذری اگر هنگام اذان صبح با جنابت بیدار شود می تواند غسل کند و نیت روزه‌ کند و طهارت از حدث اکبر در روزه غیر ماه رمضان شرط نیست مرحوم حاج آقا رضا همدانی ره در مصباح الفقیه[1] کتاب الصوم ص ۱۸۴ ضمن اینکه قائل به اعتبار طهارت از حدث اکبر شدند استدلالی هم ذکر کردند که وقتی شرطیت یک شیی برای فردی از طبیعت واجب ثابت شد برای سایر افراد آن طبیعت هم ثابت می شود چون افراد به حسب ماهیت و حقیقت متحدند و بر اساس این قاعده سیره و عادت فقها در جاهای مختلف فقه تمسک به این قاعده است شاهدش این است که سجدتین و رکوع در نماز مستحبی رکن است چون طبیعت و حقیقت نماز به این دو رکن است بنابراین در روزه ماه رمضان هم روزه ادا و قصا بقای بر جنابت جایز نیست روزه افرادی دارد و یکی از آن روزه ادا و قضای ماه رمضان است وقتی در یکی از افراد بقای بر جنابت را جایز نمی داند در بقیه افراد روزه هم بقای بر جنابت جایز نیست چون افراد به حسب ماهیت و حقیقت متحد هستند

اشکال استاد : اگر شرطیت طهارت از حدث اکبر برای نفس ماهیت احراز شود حق با شماست که نباید بین افراد آن ماهیت فرق گذاشت اما بحث ما این است که برای ما اصل این شرطیت احراز نشده است و دلیلی از روایت یا اجماع وارد نشده که اعتبار طهارت از حدث اکبر را در غیر روزه ماه رمضان شرط بداند پس مشکل عدم دلیل است و برای روزه ماه رمصان ادایی و قضایی دلیل و نصوص هست که طهارت شرط است اما در غیر آن دلیل نداریم

مرحوم صاحب جواهر[2] ره ایشان هم قائل به عدم فرق بین روزه واجب نذری و روزه ماه رمضان از جهت طهارت از حدث اکبر شدند و می فرماید که ظاهر کلام مشهور چنانچه صاحب حدائق اعتراف کرد این است که بقای بر جنابت عمدا مفسد روزه است و فرقی بین ماه رمضان و غیر آن و روزه واجب و مستحب نیست جون همه روزه ها افراد صوم هستند و اختلافی از جهت فردیت ندارند

اشکال استاد: در روایت معتبر وقتی روزه مستحب را از امام سوال کردند امام علیه السلام فرمودند که طهارت از جنابت در اذان صبح لازم نیست و اگر خواب بماند و بعد از اذان بیدار شود می تواند غسل کند و نیت روزه کند و علت را امام ذکر کردند که چرا می گویید طهارت در صوم مستحبی شرط نیست چون در روزه مستحبی صائم بین روزه و نصف النهار یعنی ظهر مخیر است که می تواند نیت روزه بکند و هم افطار کند پس از این تعلیل بدست می آید که به مقتضای عرفی در هر روزه ای طهارت از حدث اکبر شرط نیست مضافا اگر امساک از آکل و شرب و تماس با زنان و ارتماسی شرط شده ؛ شرط روزه ماه رمضان است نه شرط ماهیت روزه تا به همه افراد روزه سرایت بکند

اما چند عبارت از سید ره :

اول : احتیاط مستحب این است که عمدا باقی بر جنابت تا اذان صبح نماند اما حق این است که این احتیاط واجب است چون عرفا روزه واجب ملحق به روزه ماه رمضان است و ما اگر در خبر خثعمی دقت کنیم می بینیم که امام علیه السلام فقط روزه مستحبی را اجازه دادند تا اذان صبح باقی بر جنابت باشد اما درباره روزه واجب بیانی نفرمودند از اینکه این مورد را مقید به مستحب کردند متوجه می شویم که در روزه واجب بلید احتیاط بکنیم

دوم : که در اثنای روز تمامی روزه ها اعم از واجب و مستحب جنابت عمدی مبطل روزه است و دلیل اجماع شیعه و عامه است و اختلافی نیست و استمنا هم ملحق به جماع است حتی کفاره هم واجب می شود که صحیحه عبد الرحمان ابن حجاج بر این مطلب دلالت دارد که از امام صادق علیه السلام سوال کرد از مردی که در ماه رمضان با همسرش بازی کرد تا اینکه منی خارج می شود فرمودند آنچه در جماع گفته می شود در اینجا هم گفته می شود یعنی آنجا کفاره دارد اینجا هم کفاره دارد

سوم : احتلام هیچ روزه ای را باطل نمی کند اما بحث این است که آیا فورا باید غسل کند یا نه ؟