موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /الدرس 36

( فصل فی الاغسال - ما یحرم علی الجنب - مس کتابت )

فصل ما یحرم علی الجنب :

امر اول : مس قرآن است این امر اجماعی است و روایات هم به صورت خاص وارد نشده ست مگر روایت ابراهیم بن عبد الحمید عن ابی الحسن عليه السلام یعنی امام کاظم علیه السلام

روایت: و بإسناده عن علي بن الحسن بن فضال، عن جعفر بن محمد بن حكيم، وجعفر بن محمد بن أبي الصباح جميعا عن إبراهيم بن عبد الحميد، عن أبي الحسن عليه السلام قال: المصحف لا تمسه على غير طهر، ولا جنبا، ولا تمس خطه ولا تعلقه، إن الله تعالى يقول: لا يمسه إلا المطهرون. [1]

که نهی دلالت بر حرمت دارد پس تنها روایت به خصوصه وارد شده است این روایت است

اشکال مرحوم آقای حکیم[2] ره و آقای خویی [3] ره : این روایت ارتباطی به محل بحث ما ندارد چون آن استنادی که امام علیه السلام به آیه لا یمسه الا المطهرون کرده‌اند مقصود امام را نمی رساند چون منظور از مطهرون طهارت از خبث و حدث نیست بلکه منظور آیه طهارت باطنی است کسی که از خطا و لعزش مصون است مثل اهل بیت علیهم السلام لذا این آیه در ردیف آیه تطهیر است و امام علیه السلام می خواستند خبر بدهند که قرآن را کسانی درک می کنند که از خطا مصون هستند .

ما در تفسیر و فقه تحقیق کردیم که بیان مرحوم آقای خویی ره مخدوش است و اتفاقا امام در صدد بیان طهارت ظاهری‌اند و اشاره ای به ادراک قرآن ندارند مخصوصا عبارت در حدیث : علی غیر طهر ... دلالت دارد منظور امام علیه السلام طهارت ظاهریه است لذا نظر این دو بزرگوار خلاف ظاهر روایت عبدالحمید است

اما شاهد از مفسرین : از مرحوم طبرسی در مجمع البیان : می‌فرمایند که بر جنب و حائض و محدث مس کردن قرآن و در ضمن همین آیه می فرماید ؛ عن محمد بن علی منظور امام باقر علیه السلام است بنابراین لای در لایمسه ناهیه است و ما را نهی می کند اگر وضو یا غسل ندارد دست به قرآن نزنید

برخی مطهرون را متطهرون خوانده اند و از این باب دلالت آیه را بر طهارت ظاهری گرفتند اتفاقا مرحوم علامه طباطبایی در المیزان[4] به این مطلب اشاره دارند

برخی این لا را نافیه گرفتند و جمله را خبریه گرفته اند مثل اقای خویی ره و اقای حکیم که خبر می‌دهد که ادراک قرآن طهارت باطنی می خواهد لذا نمی خواهد حکمی جعل و تشریع بکند

اشکال استاد : اگر لای نافیه و جمله خبریه باشد در برخی موارد جمله خبریه ابلغ از انشا است مثل کتب علیکم الصیام مضافا که استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد جایز است اشکالی ندارد مطهرون هر دو معنا را برساند هم ظاهری و باطنی به خصوص که اراده طهارت باطنی ،این روح المعانی است مثلا قرآن می گوید ید الله فوق ایدیهم که معنای ظاهری یعنی دست اما روح المعانی آن قدرت است و اینکه آقای خوئی ره گفته‌اند قرآن را اهل باطن درک می کنند این همان روح المعانی است

سوال : آیا حرمت مس مقید به مصحف است یا نه ؟ یعنی اگر یک آیه ای روی جایی غیر از قرآن باشد در کتابی و .‌.‌. مس اینها حرام است یا نه ؟ شهید در ذکری[5] روایتی نقل می کند که جنب می تواند دراهم را دست بزند خبر محمد بن مسلم عن الباقر علیه السلام که نزد من درهم می آورند و درهم را می گیرم در حالی که جنب هستم و در معتبر[6] این حریث را از جامع بزنطی نقل کرده یا روایتی از امام صادق علیه السلام که جنب درهمی که اسم خدا و پیامبر روی آن هست را مس کند اشکالی دارد حضرت فرموند خیر و ما هم همین کار را در حالی که جنب هستیم انجام می دهیم اما مشهور فقها از این حدیث اعراض کرده‌اند و باعث عدم تمسک می شود

برخی استدلال کرده‌اند از باب قاعده لا حرج به ما اجازه داده اند قرآنی که غیر از مصحف است را می تواند جنب دست بزند چون اگر دست نزنند حرج لازم می‌آید

به نظر ما اثبات حرج آن هم در زمان ما مشکل است و می توانند مانعی ایجاد کنند و اما اهل بیت علیهم السلام همیشه باطهارت بوده اند و دائم الطهاره بوده‌اند و نگویید اهل بیت در حال جنابت دست می زدند