موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /الدرس 40

غسل جنابت / کیفیت مرور در مساجد

بحث در کیفیت مرور جنب در مساجد بود فرمودند از یک در وارد و از در دیگر خارج می شود گویا از آیه شریفه عابری سبیل استفاده شده است و سبیل یعنی راه ؛ معنایش این است که از یک در وارد و از در دیگر خارج شود چون اگر از یک در وارد و از همان در خارج شود سبیل نمی گویند سبیل یعنی طریق که عرفا یک مسیری آغاز می شود از مسیر دیگر خارج می شود و لذا آیه مطلق است که حاجت داشته باشد یا نداشته باشد اما در روایات سه عنوان است :

اول : مرور که در صحیحه جمیل اشاره شد که : وعن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن جميل قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الجنب يجلس في المساجد؟ قال: لا. ولكن يمر فيها كلها إلا المسجد الحرام، و مسجد الرسول صلى الله عليه وآله. [1]

دوم : عنوان اجتیاز که در صحیحه محمد بن مسلم آمده بود : وفي (العلل) عن أبيه، عن سعد بن عبد الله، عن يعقوب بن يزيد، عن حماد بن عيسى، عن حريز، عن زرارة، ومحمد بن مسلم، عن أبي جعفر عليه السلام قالا: قلنا له: الحائض و الجنب يدخلان المسجد أم لا؟ قال: الحائض والجنب لا يدخلان المسجد إلا مجتازين إن الله تبارك وتعالى يقول: ولا جنبا إلا عابري سبيل حتى تغتسلوا. [2] وسائل ج ۱ص ۴۸۵ح ۱۰

سوم : عنوان مشی است که مقابل جلوس است یعنی ایشان در مسجد نشسته نیست بلکه راه رفت امام صادق علیه السلام در روایت جمیل فرمودند جنب می تواند در مساجد قدم بزند اما ننشیند

اما عنوان مرور با عنوان اجتیاز یکی است و به معنای طریق است و اجتیاز یعنی جعل المسجد طریقا و معبرا لذا از یک در وارد و از در دیگر خارج می شود اما اگر از یک در داخل شود و از همان در خارج شود صحیح نیست

اما عنوان مشی با اجتیاز و مرور فرق دارد چون مشی در مقابل جلوس اما آن دو در مقابل مکث و توقف است و بین آنها تباین است نه آنکه اقای خویی ره فرمودند عموم من وجه است لذا بر ما لازم است که دو کار انجام شود یا اینکه مشی به معنای عبور باشد که با بقیه حدیث مطابقت می کند و یا اینکه مناقشه از جهت سند باشد و حدیث کنار رود و به نظر ما سند ضعبف است و شخصی بنام سهل بن زیاد آدمی که وثاقت او ثابت نشده و حدیث کنار گذاشته می شود

سوال : آیا جنب می تواند شیی را از مسجد بردارد یا نه ؟ فقها بدون هیچ مخالفی قائل به جواز اخذ هستند مثل علامه در منتهی المطلب[3] فرموند و هو مذهب علمائنا ؛ روایات بر جواز اخذ وارد شده منتها در صحیحه عبد الله بن سنان امام فرمودند می تواند از مسجد متاع خودش را بر دارد اما نمی تواند چیزی را در مسجد بگذارد لذا به قصد گرفتن مانعی ندارد اما به قصد اخذ مانع دارد : لا یزعان في المسجد شيئا و در صحیحه زراره و محمد بن مسلم علت جواز اخذ و عدم جواز وضع کالا را فرمودند که چون جنب غیر از گرفتن کالا قدرت دیگری ندارد و غالبا مردم غیر از چیزی که در مسجد جا گذاشته اند کاری دیگری ندارد و باید از همان جا بردارد و فقط آن را می رود و برمی دارد اما می‌تواند آن چیزی را که در دست دارد در جای دیگری بگذارد نه در مسجد

اشکال استاد : در جواز اخذ برای جنب هیچ بحثی نیست اما اشکال این است که حرمت وضع و اخذ هر دو مستلزم دخول در مسجد است چرا قائل به تفصیل بین اخذ و وضع شده اید که اخذ حرام نیست و وضع حرام است آن اندازه ای که از روایت محمد بن مسلم و زراره فرقش روشن شد این است که اخذ کالا در غیر مسجد ممکن نیست اما وضع کالا در مسجد ممکن است اما روایت برای ما مشخص نکرد که اخذ مثل وضع کالا دخول حرام است ؟ لذا مساله مشکل است که آیا مطلقا وضع حرام است یا وضعی که منجر به دخول شود حرام است ؟

اما حل مشکل : وضع و جواز اخذ کالا تشریعی است و این به ید شارع است که حکمی را وضع و حکمی را بر می دارد لذا آنچه ملاک حرمت است دخول مع المکث است نه دخول بدون مکث و آنچه حرمت دخول را بر می دارد اجتیاز و عبور و گرفتن کالا است لذا حرمت وضع کالا مستند به حرمت دخول نیست بلکه حرمت وضع کالا مستند به همان عبارت امام است که مندوحه دارد یعنی می تواند آن کالا را در جای دیگری بگذارد پس اینکه آقای خوئی ره فرمودند وضع و اخذ بذاته حرام و مستند دخول حرام است این صحیح نیست چون اگر وضع بذاته حرام باشد چیزی که جنب پرتاب می کند در مسجد این را هم باید گفت حرام است پس آنچه استثنا شده از حرمت دخول در مسجد اخذ است و الا اصل دخول و توقف در مسجد حرام است