موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /وجوب نفسی/ الدرس 51

فصل فی غسل الجنابة :

( فصل فی غسل الجنابة - ادله وجوب نفسی بودن غسل جنابت - اشکالات استاد )

فصل فی غسل الجنابة : در رحجان غسل شرعا بحثی نیست چون طهارت را خدا دوست دارد[1] آیه ۲۲۲ بقره اشاره به این مطلب دارد و غسل ، شخص جنب را متطهر می کند[2] و همچنین در خبر نبوی هست که اگر کسی شب را با وضو بخوابد و در طول روز با طهارت باشد عمر او زیاد می شود و اگر بمیرد در صف شهدا قرار می گیرد و همچنین روایتی که درباره تغسیل جناب حنظله[3] وارد شده که خدا فرشته ها را فرستاد تا او را غسل دادند پس در اصل محبوبیت بحثی نیست و بحث ما در این است که محبوبیت نفسی یا غیری دارد ؟ که مشهور فقها وجوب غسل را وجوب غیری و مقدمی می دانند اما عده ای مثل ابن حمزه[4] و علامه[5] و محقق اردبیلی[6] و صاحب مدارک[7] رحمة الله علیهم وجوب نفسی می دانند

از نظر ثمره ، ثمره فقهی و عملی وجود ندارد و ثمره کلامی دارد چون در باب اعتقاد تعدد عقاب را قبول نداریم که اگر کسی نماز بدون وضو خواند دو عقاب نمی شود در اینجا اگر کسی جنب بود و با جنابت نماز خواند دو تا عقاب یکی برای ترک غسل و دیگری برای ترک نماز نمی شود لذا وجوب غسل غیری است چون برای مخالفت آن عقاب نیست اما آنهایی که وجوب نفسی می دانند باید قائل به تعدد عقاب شوند پس فقط ثمره کلامی دارد

اما ادله وجوب نفسی بودن غسل :

دلیل اول ، ﴿و إن کنتم جنبا فاطهروا﴾ [8] ، که امر به طهارت از باب اینکه مولا در مقام بیان بود و مطلق گذاشت استفاده می شود که وجوب غسل نفسی است چون اگر غیری بود باید قرینه ای ذکر می شد

اشکال استاد : در این آیه دو قرینه داخلی وجود دارد :

اول : در صدر آیه است ، ﴿اذا قمتم الی الصلاة فاغسلوا وجوهکم﴾ که قرینه است که وجوب غسل شرطی است و وجوب شرطی ، غیری است لذا هم طهارت از حدث اصغر و اکبر ارشاد به شرطیت است

دوم : در ادامه آیه است که ﴿فلم تجدوا ماء فتیمموا﴾ و ما می دانیم تیمم بجای بدل از غسل واجب است که اگر غسل که مبدل منه است و وجوبش نفسی باشد لازمه آن این است که وجوب تیمم هم نفسی باشد در حالی که بدلیت نمی تواند نفسی بشود

دلیل دوم : از روایاتی که بر وجوب تیمم وارد شده استفاده می شود که وجوب غسل نفسی است مثلا روایتی در وسائل[9] که وقتی ارکان دین شمرده می شود غسل جنابت را هم ذکر می کند چطور ممکن است وجوب غسل جنابت در عداد واجبات مهمه نفسی مثل نماز و حج و .... واقع بشود اما خودش واجب نفسی نباشد

اشکال استاد : حدیث از نظر سند معتبر است چون در سلسله روات این حدیث حسین بن سیف است و سند کامل الزیارات از جناب حسین بن سیف است اما از نظر دلالت قابل خدشه است چون غسل جنابت از ارکان نیست و اینکه در ردیف ارکان واقع می شود نشان می دهد که شارع به غسل جنابت بسیار اهمیت داده به طوری که شرط صحت نماز و عبادات است لذا آقای میرزا هاشم آملی ره فرمودند تارة : وجوب غسل در ردیف عبادات است و اخری : وجوب غسل در مسائل اعتقادات عملیه است و حدیث در صدد بیان عقاید مسلمانها است نه در صدد بیان فروعات فقهی چون شروع حدیث با شهات به خدا و رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می باشد