موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /کیفیة الارتماس / الدرس 67

موضوع :کیفیت غسل ارتماسی

اگر بخواهیم کامل بحث کنیم باید چند امر را مطرح کنیم

امر اول: غسل ارتماسی با ترتیبی بجای یکدیگر اگر انجام شود، مشروط به شرطی است یانه ؟مثلا گفته شود اگر غسل ترتیبی ممکن است حق نداری غسل ارتماسی به جا بیاری. در صورتیکه غسل ترتیبی ممکن نیست می‌توانی غسل ارتماسی به جا بیاری.

به نظر می‌رسد ارتماسی و ترتیبی براساس اراده و نیت است عدم امکان و امکان دخیل نیست اگر کسی اراده کرد اول سرو گردن را بشوید و بعد راست و چپ این باید اراده ترتیبی کند.اگر یکباره اراده کرد وارد آب بشود و فرو برود تدریجی نباشه دفعی باشد خب باید نیت غسل ارتماسی کند در درون آب مثل استخرو حوض ترتیبی معنا ندارد لذا فرمودند این بحث بلاخلاف است از ضروریات مبحث غسل است واگر برخی چیزی نفرمودند زیرا مسأله غسل ارتماسی امر واضحی است .

مرحوم سید بن زهرة در غنیة اسمی از غسل ارتماسی نیاورد به معنای منکر بودن غسل ارتماسی نیست بلکه بخاطر این که روشن است لازم ندید مطرح کند روشنی این مسأله به حدی است که در روایات هم به روشنی ذکر شده است مثلا صحیحه زرارة میفرماید : عن زرارة قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن غسل الجنابة، فقال: ......ولو أن رجلا جنبا ارتمس في الماء ارتماسة واحدة أجزأه ذلك وإن لم يدلك جسده.[1]

اگر مردی جنب بشود بخواهد در آب فرو برود به نسبت غسل ارتماسی یکباره فرو برود کافی است دلم نمی‌خواهد

صحیحه حلبی: عن الحلبي قال: سمعت أبا عبد الله عليه السلام يقول: إذا ارتمس الجنب في الماء ارتماسة واحدة أجزأه ذلك من غسله. [2]

موثقة سکونی: عن السكوني، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: قلت له: الرجل يجنب فيرتمس في الماء ارتماسة واحدة ويخرج يجزيه ذلك من غسله؟ قال: نعم. [3]

وسایل ج۱ص۵۰۳و۵۰۴حدیث۵و۱۲و۱۳

از ظاهر روایات ارتماس استفاده میشود که اصل در غسل، ترتیبی است اما غسل ارتماسی بخاطر راحتی کار است نیاز نیست بدن را به سه قسمت تقسیم کنه .

محدث بحرانی[4] فرمود غسل ارتماسی یک نوع تسهیل و آسان گرفتن است.

امر دوم کیفیت غسل ارتماسی

مرحوم سید به تبع فقها فرمودند: تمام بدن را یکباره در آب فرو میبرد، به طوری که عرفا بگویند ایشان بدن را یکباره در آب برد

دلیلش هم اجماع است[5] هم تسالم اصحاب است که در حدایق نسبت به کلام اصحاب داده است .

سوال چرا فقها اینگونه کیفیت ارتماسی را مطرح کردند ؟؟

جواب در روایات، ارتماس متصف به وحدت شد و ما میدانیم که ارتماس در مقابل ترتیب است یعنی کل بدن در آب فرو برود چون ترتیب بدن را به سه قسمت می‌کند پس ارتماسی دفعة میشود.

سوال درباره دفعه واحده آیا عرفی است یا عقلی؟ دو نظر است:

۱)مشهور فقها :دفعه عرفی است

2) نظر مرحوم خویی قایل به تفصیل شد درباره دفعه واحده؛ در بعضی جاها دفعه عرفی است حقیقی است تعابیر مختلف است.

اما تفصیل آقای خویی بین ارتماسی دفعی و تدریجی

در ارتماسی تدریجی قایل به وحدت عرفی شد .در ارتماسی دفعی قایل به وحدت عقلی شد برای اینکه غسل در ارتماس دو صورت است:

یک )هنگامی که آب بر کل بدنش فرا می‌گیرد نیت غسل میکند در اینجا هم دفعه باید یکبار باشد هم باید حقیقة بگویند یکباره رفته در آب. چنین شخص نباید از ابتدا نیت کند باید موقعی که آب همه بدن او را احاطه کرده نیت کند. این ارتماس حقیقی و واقعی.

دو) صورت دوم از همان اول که وارد آب می‌شود نیت ارتماسی میکند منتهی ارتماس او به تدریج است یکباره حقیقة کل بدنش را آب نگرفت مثل استخر که پله پله ای وارد آب می‌شود . دُرجة بمعنای پله است.

اشکال خویی بر سید

در مسأله چهارم همین باب، سید قایل شده است به اینکه غسل تدریجی در ارتماس به این نحو که توضیح دادم صحیح است ولی باید حکم به بطلان میکرد چون ایشان غسل ارتماسی را دفعة واحدة عرفیة میداند پس باید حکم به صحت نکند به غسل تدریجی ارتماسی چون دفعة صورت نگرفته است برخی شاگردان خویی هم بعد ایشان این نظریه را قبول کردند.

اشکال ما این است که؛ تارة وحدت در مقابل ارتماس متعدد است.

أخری وحدت در مقابل وحدت عقلی و حقیقی است

نگاه فقیه در اینجا، وحدت حقیقی نیست اگر هم در روایات، وحدت آمده است متصف به ارتماس شده است، ظاهر روایات اینه که در غسل ارتماسی نباید ارتماس متعدد بشود باید ارتماس یک دفعه بشود .چون روایت دارد ارتماسة واحدة

بنا براین چه در تدریجی چه در دفعی مهم همان ارتماسة واحدة است یعنی پله اول و دوم حساب نمیشود اونوقت که یکمرتبه میفتد در آب کل بدن، نیت میکند.

لذا تفصیل ایشان بین غسل تدریجی و دفعی بلاوجه است غسل ارتماسی یعنی یکمرتبه در ای برود حالا چه مقدماتش تدریجی باشه چه تدریجی نباشه پله اول و دوم ندارد که؛

قابل تجزیه نیست غسل ارتماسی .