موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /کیفیة الارتماس/ الدرس 68

امر سوم

این است که تمامی بدن در غسل ارتماسی باید زیر آب قرار بگیرد مرحوم سید فرمودند: واللازم أن يكون تمام البدن تحت الماء في آن واحد و إن كان غمسه على التدريج فلو خرج بعض بدنه قبل أن ينغمس البعض الآخر لم يكف كما إذا خرجت رجله أو دخلت في الطين قبل أن يدخل رأسه في الماء أو بالعكس بأن خرج رأسه من الماء قبل أن تدخل رجله

ایشان در این قسمت سه تا عبارت پشت سرهم آورده باید شرح داده شود .

    1. عبارت اول، تمانی بدن در آن واحد باید زیر آب قرار بگیرد دلیلش روشن است چون از ظاهر واژه ارتماس و واژه انغماس در نصوص و روایات فهمیده میشود که باید ترتیب بین اجزا را ملغی کند و صرف نظر کند و یکباره خود را زیر آب ببرد یرتمس و ینغمس در روایات ناظر به اینکه زیر آب برود تا غسل ارتماسی صدق کند

    2. عبارت دوم اینه که اگر به تدریج بدن را به زیر آب ببرد غسل ارتماسی صحیح است میفرماید إن كان غمسه على التدريج

سوال اینه که آیا فرو بردن به تدریج با آن واژه فی آن واحد تنافی ندارد؟؟

جواب اینه که: در بحث قبلی روشن شد منظور از دفعه واحده دفعه ی عقلیه و حقیقیه نیست بلکه منظور از دفعه، مقابل تعدد ارتماس است یعنی لازم نیست چندبار خود را فرو کند درآب، لذا آن یک بار چه در آن واحد باشد چه به تدریج باشد در هر صورت غسل ارتماسی محقق شد .

    3. عبارت سومی که ایشان دارد اینه که اگر بعضی از بدن در غسل ارتماسی بیرون بود مثل کسانی که از بیرون نگاه میکنند به ماهی، طوری می‌ره گاهی قسمتی از بدنش بیرون است مثلا قسمتی از سر بیرون است یا نصف دمش بیرون است، غسل ارتماسی شبیه شنا ماهی و شناوران نیست بلکه مثل قورباغه کامل باید داخل آب باشد.

امر چهارم

مرحوم سید مینویسد هنگامی که میخواهد غسل ارتماسی کند لازم نیست تمامی بدن یا اکثر بدن بیرون باشد و از بیرون وارد آب شود بلکه اگر درون آب باشد و قسمتی از بدنش خارج از آب باشد خود را زیر آب ببرد و نیت غسل بکند صحیح است معروف بین فقها این فتوی است برخی از فقها مثل صاحب کفایه قائل به عدم کفایت است، به نظر می‌رسد که قول معروف قول حقی است زیرا ملاک در باب غسل ارتماسی استقرار پاها بر روی زمین نیست بلکه ملاک هم ارتماس و هم احاطه آب بر کل بدن است و آنچه که بین مردم در دریا ها و رودخانه ها، متعارف است اینه که نصف بدن بیرون باشد لذا آنها کل بدن را به نیت ارتماسی، زیر آب ببرند غسل ارتماسی صحیح است .

امر پنجم

درباره تکان دادن بدن و تحریک بدن در زیر آب است ؟ آیا وقتی زیر آب فرو رفت باید واجب است بدن را تکان بدهد یا نه ؟ دو قول است :

    1. قول اول وجوب تحریک بدن تحت الماء

    2. قول دوم عدم وجوب تحریک بدن تحت الماء

مرحوم سید میفرماید اگر تمام بدن را زیر آب ببرد و نیت غسل ارتماسی کند و خود را در زیر آب حرکت دهد بنابر قول اقوی، کافی است جمعی از فقهای عظام به این نظریه توجه فرمودند.

منتهی عده ای از علما می‌گویند کسی که زیر آب قرار دارد با نیت کردن غسل ارتماسی و همچنین حرکت دادن بدن، غسل محقق نمی‌شود حداقل کاری که می‌کنه اینه که سر و گردن را بیرون بیاره به نیت غسل ارتماسی مجددا دوباره زیر آب ببرد

ولی مرحوم خویی و استاد میگویند کافی نیست این شبیه بازی کردن است غسل نمیشه .

مبنای اختلاف بر سر این است که آیا امر ایجادی است یا بقایی ؟؟ مثلا کسی که در سجده مستحب آیه سجده دار به گوشش رسید اگر امر ایجادی باشد معنایش این است که باید دوباره به سجده برود اگر امر بقایی باشد میتواند نیت سجده ی واجب کند و رمز را بخونه

از ظواهر امر این است که ایجادی باشد نه بقایی در اینجا هم که امر به ارتماس می‌کنه معنایش این است که فرو رفتن در آب را ایجاد کن نه اینکه بر بقایش باقی بمان، بقایی نیست یعنی فرو رفتن در آب را ایجاد کن.

ان قلت إبقا و ایجاد فرقی ندارد ابقاء و ایجاد هردو اختیاری هستند انسان به اختیار خودش در زیر آب باقی میماند

جواب : اگر باقی ماندن در آب و مکث در داخل آب فعل اختیاری باشد و از این شخص صادر شده باشد معنی ندارد بگویید بدن را حرکت بدهد تحریک بدن یک امر زاید میشه چون عمل اختیاری انجام گرفته دیگه معنی ندارد بگوید حرکتی کن. پس معلوم میشه بقا فعل اختیاری نیست.

إن قلت: این حرکت زیر آب، بخاطر اینه که صدق جریان آب بر بدن کند چون اگر زیر آب حرکت نکند لایصدق ان الماء جری علی بدنه در روایات جریان آب آمده است

قلت: قید به جریان، مال غسل ترتیبی است نه ارتماسی زیرا در ارتماسی ملاک احاطه آب بر کل بدن است مضافاً بر اینکه روایت دیگر داریم مجرد وصول آب بر بدن کافی است اگرچه بر بقیه بدن آب جاری نشود و با کشیدن دست آب را به بقیه جاها برساند بله ما مثل مرحوم نراقی در مستند قایل نیستیم که از آب میاد بیرون، سرو گردن بیرون بیاره، دوباره بره توی آب ، بلکه ما میگیم را هر جای بدنش باشه ولو پا ،دست کافی است بله این نظر نراقی جایی ثمره دارد آنهم در ماه رمضان ،اگر کل بدن بیرون باشد سرو گردن را بکند زیر آب ، روزه باطل است لذا باید سر و گردن بیرون باشه که روزه باطل نشه ولی آنجا هم که دیگه غسل ترتیبی میشه نه ارتماسی.