موضوع: كتاب الطهارة/الغسل الارتماسي /مسائل 1 تا 3/ الدرس 71

( فصل فی الاغسال - متعین شدن غسل ترتیبی و ارتماسی در مواردی - إن کان النهی بالارتماس ما حکم الارتماس ؟ - اقوال - نظر استاد - ثمره )

مسأله اول : درباره افضلیت غسل ترتیبی از غسل ارتماسی است صاحب حدائق از بعضی از محدثین متأخرین نقل می کند که ایشان فرمودند غسل ترتیبی افضل از غسل ارتماسی است و کثیری از فقها به این نظریه قائل شده اند من جمله سید در عروة الوثقی.

برای اینکه درباره غسل ترتیبی تعبیر به اجزا ندارد اما درباره غسل ارتماسی تعبیر به اجزا دارد در روایات معتبر آمده اگر کسی غسل ارتماسی کند مجزی است ، جمع بین روایت که ما را امر به غسل ترتیبی می کند و روایتی که در باب ارتماسی عنوان اجزا را مطرح می کند این است که غسل ترتیبی مستحب است یعنی افضل از ارتماسی است پس از جهت رتبه بر ارتماسی تقدم دارد ، نظیر این است که مولا به به عبدش بگوید برای من در لیوان آب بریز ولی اگر در کاسه هم آب بریزی مجزی است با این بیان لیوان محبوبتر است

مساله دوم : که گاهی غسل ارتماسی متعین می شود مثل اینکه وقت تنگ است و به غسل ترتیبی نمی‌رسد در اینجا غسل ارتماسی متعین می شود و گاهی برعکس غسل ترتیبی متعین می شود ، اما سه مورد که غسل ترتیبی متعین است :

    1. مورد اول : روز ماه رمضان است آنروز اگر غسل ارتماسی کند روزه اش باطل می‌شود لذا غسل ترتیبی متعین است

    2. مورد دوم : کسی که محرم است نمی‌تواند غسل ارتماسی کند چون پوشاندن سر برای محرم حرام است و در ارتماسی آب کل سر را می پوشاند لذا احرامش باطل می‌شود.

    3. مورد سوم : شخصی مالک آب است شرط کرده به اینکه راضی نیستم با این آب غسل ارتماسی بکنی فقط غسل ترتیبی باید انجام بدهید.

درباره این تعیین دو مطلب را باید عرض کنیم:

    • مطلب اول : غسل ارتماسی عِدل غسل ترتیبی است و اگر از ترتیبی عاجز شدیم سراغ ارتماسی می رویم و عجز از ترتیبی به دو صورت است:

    1. عجز تکوینی است مثل اینکه وقت ضییق شد.

    2. عجز شرعی است مثل اینکه شارع روزه دار را از غسل ارتماسی نهی کرده مثل سه مورد فوق.

    • مطلب دوم : آنجایی که نهی شرعی وارد شد برای غسل ارتماسی آیا غسل ارتماسی از مقدمیت خارج میشود یعنی با آن نمی شود نماز خواند یانه ؟ دو قول است و به نظر ما این است که از مقدمیت خارج شده است زیرا نهی دارد و نهی موجب میشود قصد قربت از این شخص در غسل ارتماسی منهی عنه ، برنخیزد لذا یک غسلی کرد که هم حرام بود و هم متقرب نبود لذا مقدمه یک واجب نمی‌تواند باشد.

ثمره بحث فوق :

آنجایی ظاهر میشود که در صورت عصیان یعنی اگر نهی را عصیان کرد در ماه رمضان و ارتماسی کرد روزه اش باطل است مگر در باب احرام که عده ای قائل میشوند به کفاره و این در صورتی است که عن قصور باشد وگرنه از روی تقصیر باشد آرامش باطل است و با کفاره حل نمی‌شود.

مساله سوم : که آیا هر عضوی از اعضای بدن به طور جداگانه با ارتماس باید شسته بشود یا نه ؟مثلا ابتدا سر را ببرد داخل آب بعد راست بعد چپ ؟ مرحوم سید در اینجا به دو امر اشاره فرمود:

امر اول : که هر عضوی به نحو ارتماس در غسل ترتیبی شسته شود جایز است و شستن خصوصیتی ندارد مراد جمیع علما از قدما تا حالا این است که در شستن هیچ خصوصیتی نیست حتی جاری شدن آب خصوصیتی ندارد هر چند مرحوم نراقی ره قائل است به جاری شدن آب چون در روایات بیانیه که غسل ترتیبی را بیان کرد عنوان صب آمده است یعنی جاری کردن به خلاف ارتماس که به معنای فرو بردن در آب است.

اشکال استاد : که معیار در شستن وصول آب به بشرة است و این ملاک هم در ریختن آب است هم در فرو رفتن آب است و اتفاقا در باب وضو هم امر به صب شده است اما از اطلاقات استفاده می شود صب خصوصیتی ندارد بلکه معیار وصول الماء الی البشرة است نه جریان بر خلاف مرحوم نراقی ره

امر دوم : اگر کسی داخل آب بود واجب است بدنش را حرکت بدهد ، اما این را قبول نداریم بلکه باید بیاید بیرون و دوباره به نیت غسل داخل آب برود