موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل/ اتلدرس 77

( فصل فی الاغسال - هل یصح الرجوع فی اثناء الغسل من الترتیبی الی الارتماسی و بالعکس ام لا ؟ - اقوال - ادله - هل یجوز استعمال الماء من الغسل لرفع الحدث أو الخبث ام لا ؟ )

مساله دهم : آیا در اثنای غسل ترتیبی می تواند رجوع به غسل ارتماسی بکند یا نه و برعکس ؟ اما رجوع از ترتیبی به ارتماسی به معنای این است که کاملا از ترتیبی صرف نظر می کند و از اول ارتماسی انجام می دهد و دلیل جواز اطلاق ادله است که که در باب ارتماس فرمودند که اذا ارتمس بالماء ارتماسة واحدة اجزاءه ذلک[1] که اجزاء به معنای این است که رفع ید از غسل ترتیبی حرام نیست و می تواند به جای آن ارتماسی انجام دهد و فرقی نمی کند در کجای ترتیبی باشد لذا فقها به این مطلب اتفاق نظر دارند.

اما جواز عدول از ارتماسی به ترتیبی را آقای خویی[2] ره مشکل می دانند و قائل به عدم جوازند چون ارتماسی هم آنی الحصول و هم دفعی الحصول است و در یک زمان زیر آب باید برود لذا یا ارتماسی را انجام می دهد یا نمی دهد و امر دایر بین وجود و عدم است لذا این عدول درست نیست.

اشکال استاد : حقیقت غسل نفس غسلات است مثل حقیقت وضو که نفس غسلات است و غسلات آنی الوجود و دفعی الوجود نیست بلکه تدریجی است لذا حقیقت غسلات همان تدریجی بودن است و دفعه در مقابل زمان نیست و در مقابل عدد است یعنی یک ارتماس است .

مساله یازدهم: درباره غسل ارتماسی چه مقدار آب نیاز است ؟ در اینجا اموری مطرح شده است.

اول : هیچ دلیلی بر اشتراط کریت آب در غسل ارتماسی نداریم لذا اگر آب حوض کمتر از آب کر بود و بدن پاک بود در آن آب قلیل یک بار به قصد غسل ارتماسی بدن را فرو کرد مجزی است و دلیل همان اطلاق صحیحه حلبی است که إذا ارتمس الجنب فی الماء ارتماسة واحدة اجزأه ذلک من غسله. [3]

دوم : آیا وضو در آبی که برای غسل استفاده شده ( آب مستعمل )جایز است یا نه؟ دو قول است: مرحوم شیخ در خلاف[4] فرمود اکثر اصحاب آن را جایز نمی دانند و دلیل موثقه ابن سنان از امام صادق علیه السلام [5] که حضرت فرمودند آبی که با آن لباس شسته می شود یا جنب غسل می کند نباید وضو گرفت ، که اشباهه در روایت همان غسل جنابت و حیض و نفاس است و مرحوم سید فصلی دارند بنام فصل فی الماء المستعمل که فرموند اقوی نزد من جواز وضو است ولی احتیاط مستحب این است که اگر آب دیگری وجود دارد از این آب مستعمل وضو نگیرد و بر اساس این فتوا در اوائل کتاب طهارت فرمودند که وضو گرفتن از چنین آبی اشکال دارد که این را بناء علی اشکال می داند و این بناء علی اشکال ایشان بخاطر این است که خودشان قبلا فرمودند جایز است و اختلاف در دلالت حدیث است و اکثر فقها از موثقه ابن سنان عموم فهمیده اند یعنی جنب در یک آب چه غسل ارتماسی و چه ترتیبی کند مطلقا برای رفع حدث نمی تواند استفاده کرد که یکی از آنها وضو گرفتن است اما مخالفین این عده می گویند ظاهر حدیث عام نیست و فقط از آب غسل ترتیبی که در ظرف جمع شده را نمی تواند برای وضو استفاده کند اما علت آن این است که آیا غساله بدن برای رفع حدث کافی است یا نه ؟ عده ای می گویند جایز است و عده ای جایز نمی دانند اما به نظر ما می شود وضو گرفت که قبلا بحث کردیم که سه دسته از روایات حکم به جواز می دهند. [6]

باقی می ماند روایت [7] محمد بن علی بن جعفر علیه السلام که تهدید می کند کسی را که اگر از این آب وضو گرفت و گرفتار جزام شد خود را سرزنش کند که این روایت در مقابل آن دسته جواز ، حمل بر کراهت کردند که وضو گرفتن از آب مستعمل مکروه است، اما اینکه آب قلیل یا کثیر یا کر یا جاری باشد یا نه ؟ اینجا هر کسی که جایز نمی داند فرقی بین اینها نمی گذارد