موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل/ الدرس 78

( فصل فی الغسل الجنابة-مسائل)

امر سوم مرحوم سید ره فرمودند اگر کسی غسل ترتیبی انجام دهد و آبهای غسل در ظرفی ریخته شود وضو گرفتن از این آب بنابر کسانی که مشکل می دانند جایز نیست ، درباره غساله غسل ارتماسی در جلسه قبل مطرح شد و الان در مورد غساله غسل ترتیبی بحث می شود و مدرک موثقه ابن سنان که بیان شده است که آبی که از شستن بدن در غسل جمع می شود از آن آب برای رفع حدث استفاده نکند

اما مفاد این روایت به نظر ما ربطی به غسل ترتیبی ندارد چون در غسل ترتیبی قطراتی از آب در ظرف ریخته می شود و همه آب ریخته نمی شود و از بدن جدا نمی شود آن قطراتی که از بدن جدا می شود و داخل ظرف ریخته می شود در آن آب مستهلک می شود یا در آن آب ممزوج می شود لذا مانعی ندارد که از آن آب وضو گرفت چون موضوع موثقه مستهلک و ممزوج نیست بلکه بلکه موضوع آن آب مستعمل است مثل اینکه در یک حوض آب غسل ارتماسی می کند که به آن آب مستعمل می گویند اما قطرات از آب بدن را مستهلک یا ممزوج می گویند و آب مستعمل نمی گویند شاهد بر این استنباط فقها و قائلین به جواز روایت شهاب ابن عبد ربه است که از امام صادق علیه السلام پرسید جنب غسل می کند و قطرات آب از بدن او در ظرف ریخته می شود و رطوبت هایی از زمین درون این ظرف هم ریخته می شود حضرت فرمودند اشکالی نیست از این آب برای وضو استفاده شود.

روایت : وعن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن إسماعيل بن بزيع، عن علي بن الحكم، عن شهاب بن عبد ربه، عن أبي عبد الله عليه السلام أنه قال: في الجنب يغتسل فيقطر الماء عن جسده في الاناء فينتضح الماء من الأرض، فيصير في الاناء أنه لا بأس بهذا كله.[1]

از ظاهر روایت استفاده می شود که تقطیر ایجاد استهلاک و امتزاج می کند و گفته نمی شود این آب ، آب غسل است و از کلمه ینتضح یعنی ترشح استفاده می شود که این قطرات دورن ظرف و قطرات روی زمین در ظرف ممزوج می شود و امام فرمودند اشکالی ندارد ، در مساله اولی در فصل آب مستعمل این بحث بیان شده است

امر چهارم : اگر آب در حوض کر با بیش از کر باشد و در ابن حوض غسل ارتماسی کند ولو اینکه چندین نفر غسل ارتماسی کنند استفاده از این آب برای رفع حدث و خبث اشکالی ندارد چون :

اولا : اجماع است اما به نظر ما اجماع مدرکی است و تعبدی نیست

ثانیا : آب کر معتصم است یعنی فشار دارد و بخاطر فشار داشتن و حجیم بودن آب اگر آب غساله نجس باشد آب حوض نجس نمی شود

ثالثا : کر هرگز منفعل نمی شود و خبث و جنابت در او تاثیری نمی گذارد لذا عنوان مستعمل ولو اینکه بر این آب صدق می کند اما چون تاثیری نمی گذارد مانعی از استفاده برای خبث و حدث ندارد و مؤید این وجه روایات زیادی است که همه صحیحه اند :

منها : صحیحه محمد بن مسلم که اذا کان قدر کر لم ینجسه شئ. [2]

منها : صحیحه صفوان بن مهران که از امام صادق علیه السلام پرسید که این حوضچه هایی که بین مکه و مدینه است و حیوانات از ان آب می خورند آیا ما می توانیم برای رفع حدث و خبث استفاده کنیم حضرت فرمودند آیا به اندازه ساق پا هست یا نه ؟ یعنی بیش از اندازه کر است گفت بله حضرت فرمودند اشکالی ندارد

متن روایت : محمد بن الحسن بإسناده عن أحمد بن محمد، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر، عن صفوان بن مهران الجمال، قال، سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الحياض التي ما بين مكة إلى المدينة تردها السباع وتلغ فيها الكلاب، وتشرب منها الحمير، ويغتسل فيها الجنب ويتوضأ منها، قال: وكم قدر الماء؟ قال: إلى نصف الساق، وإلى الركبة، فقال: توضأ منه ،[3]

اشکال استاد بر متن سید ره : عبارت مرارا عدیدة است که چرا ایشان می فرماید اگر در آب کر نه زیادتر از کر، جمعی از این آب غسل کنند چند بار هم آب مستعمل بر آن صادق است چون کثرت استعمال باعث نمی شود که آب را آب مستعمل بگویند بلکه موضوع در حدیث خود استعمال است نه قلت و کثرت که اگر کسی یک بار یا بیشتر استفاده کند می گویند آب استفاده شد پس ملاک صدق استعمال است نه چند بار و چند نفر اما اینکه با اینکه آب مستعمل است علت صحت وضو گرفتن از آن این است که منفعل نمی شود و متاثر نمی شود ضمن اینکه اگر در روایت حکم به عدم جواز وضو کرد برای آب قلیل است نه کر