موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل/ الدرس 79

مساله دوازدهم : شرایط صحت غسل می باشد که تمامی این شرایط در باب وضو ذکر شد و فقها در اینجا فقط به نام بردن اکتفا کرده اند

    1. شرط اول : صحت غسل نیت است غسل می‌کند به عنوان اینکه خداوند به ایشان امر کرد برای اینکه غسل مثل وضو تعبدی است و مشروط به قصد قربت است و با سایر مقدمات صلاة فرق می‌کند مثلا تطهیر بدن مقدمات صلاة است اما هیچکدام مشروط به قصد قربت نیست ولی نیت مشروط به قصد قربت است.

    2. شرط دوم : که نیت از اول غسل تا زمان فارغ شدن از غسل باید ادامه داشته باشد لذا اگر بین غسل نیتش عوض شد یا تردید کرد برخی اعضاء را آورده یا نه ؟ غسل باطل است و اگر منصرف بشود از نیت ، غسل باطل است مگر اینکه موالات به هم نخورد البته نیت وجوب و ندب واجب نیست همین اندازه که قصد قربت کند کافی است یعنی جنب هستم غسل می‌کنم کافی است.

    3. شرط سوم : آب غسل باید مطلق باشد و غسل با آب مضاف صحیح نیست چون رفع حدث نمی کند مرحوم صدوق در من لایحضره الفقیه[1] می فرماید با آب گلاب می شود غسل کرد دلیل قول ایشان خبر یونس از امام موسی بن جعفر علیه السلام است

یونس از امام سوال کرد من با گلاب غسل می کنم و وضو می گیرم امام علیه السلام فرمود اشکال ندارد

متن روایت : محمد بن يعقوب، عن علي بن محمد، عن سهل بن زياد، عن محمد بن عيسى، عن يونس، عن أبي الحسن عليه السلام قال: قلت له: الرجل يغتسل بماء الورد ويتوضأ به للصلاة؟ قال: لا بأس بذلك.[2] هم مرحوم شیخ طوسی ره هم صاحب وسائل فرمودند این خبر ، خبر شاذ است فقها به طور اجماع از عمل به ظاهر این عمل اجتناب کرده اند و حمل بر تقیه شده است

    4. شرط چهارم : آب غسل آب پاکی باشد البته از ضروریات فقه است و اخبار مستفیض بلکه متواتر دلالت بر این شرط دارد این شرط ، شرط واقعی است نه علمی یعنی اگر آبی واقعا نجس بود و ایشان جاهل به نجاست بود وضو و غسل باطل است وقتی کشف خلاف شد باید اعاده کند اما اگر شرط ذکری و علمی بدانید باطل نیست اما همه فقها ی ما شرط را واقعی می‌دانند

    5. شرط پنجم : این که نباید آب حوض از غساله باشد چون اگر غساله را نجس ندانیم رفع حدث می‌شود با آن کرد

    6. شرط ششم : که استعمال آب ضرر نداشته باشد چون اگر ضرر داشته باشد غسل بی ملاک می‌شود و باید تیمم کند در اینجا اختلاف نظر است که این شرط واقعی است یا ذکری اما سید ره ذکری می‌داند اما ما واقعی می‌دانیم لذا اگر نسیانا وضو یا غسل گرفت باطل است

    7. شرط هفتم : آب مباح باشد چون وضو با آبی که مالک دارد بدون اذن مالک باطل است برای اینکه اجتماع امر و نهی شده امر می گوید اغتسل و نهی می گوید لاتغسل و نهی در عبادت مفسد عبادت است و قصد قربت بر نمی‌دارد لذا باطل است

    8. شرط هشتم : ظرف آب مباح باشد به نظر ما اگر ظرف غصبی باشد وضو و غسل اشکال ندارد و فقط گناه کرده زیرا مشت آبی که از ظرف برمی‌دارد مباح است فقط به عنوان تصرف در مال مردم گناه کرده است

    9. شرط نهم : ظرف آب غسل از طلا و نقره نباشد ما می‌گوییم غسل صحیح است فقط گناه کرده زیرا آبی که درون این ظرف مباح و مشتی که برمی‌دارد هم مباح است و ظرف که از افعال غسل نیست پس باطل نیست

    10. شرط دهم مکان غسل مباح باشد برای اینکه تصرف در مال غیر بدون رضایت غیر حرام است و نهی در عبادت موجب بطلان عبادت است این حکم مال عالم است نه مال جاهل لذا اگر جاهل باشد غسل صحیح است مگر اینکه جاهل مقصر باشد که باید اعاده کند

    11. یازد هم : هم محلی که آب غسل می‌ریزد مباح باشد

    12. شرط دوازدهم :طهارت بدن شرط صحت غسل است دلیل ما همان روایتی که می‌گوید قبل از غسل آلت خودش را بشوید

    13. شرط سیزدهم : وقت تنگ نباشد چون اگر وقت وسیع باشد برای نماز باید غسل کند ولی اگر وقت ضیق باشد باید تیمم کند لذا اگر می‌داند غسل کند از چهار رکعت نماز سه رکعت داخل وقت می‌افتد باز هم باطل است

    14. شرط چهاردهم : ترتیب در غسل ترتیبی شرط صحت غسل است اگر به جای سرو گردن طرف راست و چپ را بشوید غسل باطل است اما غسل ارتماسی شرطش این است که ارتماسی حرام نباشد مثل روزه دار و محرم

    15. شرط پانزدهم : کسی که بیمار نیست خودش باید غسل کند ، البته در پایان دو مطلب بیان می کنیم:

اول : اینکه سید ره در بحث ضرر دو تا حرف دارد در وضو ضرر را شرط واقعی نمی‌داند لذا گفت جاهل به ضرر وضویش صحیح است اما در غسل شرط واقعی می‌دانند لذا این صحبت ایشان تنافی دارد

دوم : سید ره در ایجا می‌فرماید به خلاف مذکورات ، منظور ایشان این است که این تعداد از شروط صحت غسل نیازمند به قصد قربت است ولذا اگر کسی عمدا این شرایط را رعایت نکند قصد قربت از شخص متعمد متمشی نمی شود مگر اینکه جاهل به شرطیت امور باشد اما کسی که می‌داند این امور شرط صحت غسل است و رعایت نکند قصد قربت حاصل نمی‌شود و دلیلش اجتماع امر و نهی است