موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مستحبات/ الدرس 86

جهت سوم در باب استبراء : از مستحبات غسل جنابت ، استبراء نیست چنانچه سید در متن عروه آورده‌اند بلکه استبراء همانطوری که در آداب تخلی گذشت استحباب نفسی دارد و مستحب غیری نیست ، مستحب غیری این است که استبراء به عنوان اینکه مقدمه غیر است مستحب است و ما دلیلی نداریم که مستحب غیری است بلکه خودش فی نفسه مستحب است چون اجزای منی با بول کردن از مجری خارج می شود

جهت چهارم : اسباب جنابت یا به ایلاج است یعنی دخول بدون انزال منی و یا به خروج منی است چه در خواب و چه در بیداری ، حال مشهور فقها می گویند استبراء مستحب است و اثر آن اخراج اجزای منی است لذا اگر فقط ایلاج باشد وجهی برای استحباب نیست به همین خاطر مرحوم آقای حائری ره در عروه مقید کرد عبارت خودش را به بالاستبراء من المنی که این قید احترازی است که ایلاج را خارج می کند و فقط استحباب استبراء بعد از اخراج منی است

نظر استاد : روایات عام است و شامل ایلاج هم می شود چون در برخی از روایات دارد که منی از مسیرش حرکت کرده و از مجری خارج نشده لذا استبراء به بول کند تا یقین کند که اجزای منی باقی نمانده است گرچه این احتمال ما مخالف با ظهور روایت ابی نصر بزنطی است که امر به شستن آلت می کند و آن منی که خارج شده است را بشوید و ظاهر حدیث شامل ایلاج نمی شود چون منی خارج شده است و از طرف دیگر احتمال حرکت کردن منی و حبس آن در ایلاج احتمال شاذی است چون منظور از ایلاج این است که دخول را درک کرده و احتیاط این است که استبراء را مقید به خروج منی بکنیم

مورد دوم از مستحبات غسل جنابت : شستن دو دست قبل از غسل است مرحوم سید ره در عروه چهار قید چه در غسل ترتیبی و چه ارتماسی را ذکر کرده است که در روایات آمده است

اول : مستحب است سه بار شسته شود

منها : صحیحه حلبی : محمد بن الحسن بإسناده، عن محمد بن أحمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن حماد بن عثمان، عن عبيد الله بن علي الحلبي قال:سألته عن الوضوء كم يفرغ الرجل على يده اليمنى قبل أن يدخلها في الاناء؟ قال:واحدة من حدث البول واثنتان من حدث الغائط وثلاث من الجنابة. [1]

که اگر بول کردی یکبار و اگر غائط بود دو بار و اگر جنب شد سه بار دست را بشوید

منها : وعنه، عن علي بن السندي، عن حماد بن عيسى، عن حريز، عن أبي جعفر عليه السلام قال: يغسل الرجل يده من النوم مرة ومن الغائط والبول مرتين، ومن الجنابة ثلاثا. أقول: اعتبار المرتين في البول محمول على الأفضلية، أو على صورة اجتماع الغائط والبول كما هو الظاهر من العطف فيدل على التداخل. [2]

دوم : شستن دست تا مرفقین مستحب است

منها : صحیحه یعقوب بن یقطین : محمد بن الحسن بإسناده عن الحسين بن سعيد، عن يعقوب بن يقطين، عن أبي الحسن عليه السلام قال: سألته عن غسل الجنابة فيه وضوء أم لا فيما نزل به جبرئيل؟قال: الجنب يغتسل يبدأ فيغسل يديه إلى المرفقين قبل أن يغمسهما في الماء، ثم يغسل ما أصابه من أذى، ثم يصب على رأسه وعلى وجهه وعلى جسده كله، ثم قد قضى الغسل ولا وضوء عليه. [3] ( اذی یعنی آنچه او را اذیت می کند که منی است ).

منها : صحیحه احمد بن ابی نصر بزنطی : عبد الله بن جعفر الحميري في (قرب الإسناد) عن أحمد بن محمد بن عيسى، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر، عن الرضا عليه السلام أنه قال في غسل الجنابة: تغسل يدك اليمنى من المرفق إلى أصابعك، ثم تدخلها في الاناء، ثم اغسل ما أصاب منك، ثم أفض على رأسك وسائر جسدك. [4]

سوم : مستحب است دو تا دست را تا نصف ذراع بشوید و نصف ذراع بالای مچ می شود

منها : محمد بن يعقوب، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن رجاله، عن يونس، عنهم عليهم السلام قال: إذا أردت غسل الميت (إلى أن قال:) ثم اغسل يديه ثلاث مرات كما يغسل الانسان من الجنابة إلى نصف الذراع. [5]

چهارم : مستحب است دو دست را تا مچ بشوید

منها : صحیحه محمد بن مسلم : محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن محمد بن الحسين، وعن محمد بن إسماعيل عن الفضل بن شاذان جميعا، عن صفوان بن يحيى، عن العلا بن رزين، عن محمد بن مسلم، عن أحدهما عليهما السلام قال: سألته عن غسل الجنابة، فقال: تبدأ بكفيك فتغسلهما، ثم تغسل فرجك، ثم تصب على رأسك ثلاثا، ثم تصب على سائر جسدك مرتين، فما جرى عليه الماء فقد طهر.[6]

و روایات[7] دیگری که اگرچه مختلف است منتهی حمل بر درجات و مراتب رجحان و افضلیت میشود هر چند صاحب جواهر[8] مخالف است.