موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مستحبات/ الدرس 90

مورد ششم از مستحبات غسل جنابت : آب را به حاجبی که مانع از آب نیست برساند و دلیل همان زیادة الاستظهار است که آب به بشره و زیر آن مانع رسیده است.

توضیح : حاجب دو قسم است اول ابنکه مانع وصول آب است در اینجا زوال و از بین بردن آن مانع واجب است و دوم که مانعی است که مانع وصول آب به پوست نیست مثل موی کم در عین حال مستحب است که تلاش کند آب به زیر مو برسد و این استحباب را جماعتی از فقها فتوا دادند و دلیل همان لزیادة الاستظهار است که در جلسه قبل این دلیل بدون مدرک دانسته شد و اعتباری ندارد و معلوم می شود استحباب فوق هم بدون دلیل است و فقط روایاتی در مورد زنان است که در مورد غسل مبالغه کنند یعنی آب را به موهای خودشان برسانند ، وافی ج ۶ ص ۵۰۹ و از این روایات استظهار استفاده نمی شود و کلمه مبالغه آمده و مبالغه از لوازم یقین است که هر غسل کننده ای باید یقین کند آب به کل بدنش رسیده است پس استظهار وجهی ندارد.

مورد هفتم : هر عضوی از سه عضو غسل مستحب است سه بار شسته شود ، تکرار شستن در هر عضوی در میت در روایات وارد شده است اما در اینجا روایاتی نداریم و فقط فتوای عده ای از فقها است و آن اندازه ای که از روایات رسیده سه بار آب ریختن است تثلیث الصب نه سه بار شستن لذا از این روایات نمی توان به عنوان دلیل استفاده کرد چون بحث ما غَسل است نه صب علاوه که در روایات صب به دو طرف اشاره شده است نه سه عضو

مورد هشتم : تسمیه است یعنی هنگام شروع کردن غسل بگوید بسم الله حال بهتر است کامل گفته شود : بسم الله الرحمن الرحیم و جماعتی از فقها به این مطلب فتوا داده اند و ما دلیلی غیر از دو روایت نداریم

اول : از امام رضا علیه السلام در فقه رضوی که : .... فانه من ذکر الله علی غسله و وضوءه فقد تطهر جسده کله

تقریب استدلال : موضوع ذکر ، غسل و وضو است و محمول هم طهارت جسد است نشان می دهد که در هنگام غسل و وضو یاد خدا رجحان دارد چون بدون یاد خدا هم بدن پاک می شود اما وقتی دوباره تاکید به طهارت بدن می شود نشان می دهد که ذکر خدا راجح است مضافا که اخبار من بلغ شامل این مورد می شود چون برخی روایات فقه الرضا علیه السلام را ضعیف می دانند و اگر به اخبار من بلغ عمل شود ثواب برده می شود.

دوم صحیحه زراره : وبإسناده، عن أحمد بن محمد، عن الحسين بن سعيد، عن حماد، عن حريز، عن زرارة، عن أبي جعفر عليه السلام قال: إذا وضعت يدك في الماء فقل: بسم الله وبالله اللهم اجعلني من التوابين واجعلني من المتطهرين، فإذا فرغت فقل: الحمد لله رب العالمين . [1]

نظر استاد : دلالت این حدیث واضح نیست چون ابتدای هر عملی بسم الله مستحب است و وضع الید فی الماء اشاره به همان ابتدای غسل است و از اطلاق حدیث هم نمی توان استفاده کرد چون استحباب روایت در صدد تسمیه غسل و وضو نیست بلکه در باره این است که اگر کاری با بسم الله شروع نشود ابتر است بله آخر صحیحه عبارتی دارد که فاذا فرغت فقل الحمدلله رب العالمین که این ممکن است قرینه باشد که عمل همان وضو و غسل است لذا اشاره ای به ابتر بودن ندارد در عین حال چه روایت دلالت داشته باشد یا نداشته باشد این استحباب نیاری به دلیل ندارد و سیاق شرعی این است که در عمل عبادی بسم الله می گوید

مورد نهم : دعایی که وارد شده که در حال اشتغال به غسل خوانده شود ، مرحوم سید ره دو دعا نقل کرد یکی از عمار ساباطی که به نظر ما این دعا بعد از غمل است : اللهم طهر قلبي، وتقبل سعيي، واجعل ما عندك خيرا لي، اللهم اجعلني من التوابين، واجعلني من المتطهرين ، اما مرسله ابن حکم در حال اشتغال است :.اللهم طهر قلبي، وزك عملي، وتقبل سعيي، واجعل ما عندك خيرا لي [2] .

اما دعای دوم : اللهم طهر قلبي، واشرح صدري، وأجر على لساني مدحتك والثناء عليك، اللهم اجعله لي طهورا وشفاء ونورا، إنك على كل شئ قدير

مورد دهم : مستحب است هم موالات و هم از بالا به پایین در غسل ترتیبی شروع شود اما دلیل استحباب موالات[3] آیه ۴۸ مائده و آیه مسارعت[4] در آل عمران و روایاتی که مستحب می دانند بر طهارت و مکروه می دانند باقی بودن برجنابت را و اما از بالا به پایین مقتضای روایاتی است که امر به صب می کند که از بالا ریخته شود بر شانه هایش

نظر استاد : از بالا به پایین یک امر عادی و عرفی است و استحباب از آن فهمیده نمی شود