موضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل/ الدرس 92

(غسل جنابت - صور و احکام بلل مشتبه - اشکالات بحث )

مساله سوم : احکام و صور بلل مشتبه است در اینجا سه صورت می باشد

صورت اول : بعد از جنابت بدون استبراء به بول غسل کند این صورت اموری دارد

امر اول : این بلل مشتبه مردد بین منی و بول یا منی و وذی و مذی است چون اگر مردد بین بول و مذی باشد از بحث ما خرج و وارد بحث و وضو می شود اما در صورت مشتبه بین منی و بول فتوای فقها این است که این بلل مشتبه در حکم منی است و غسل واجب است چون روایات معتبره اند که صحیحه هستند و قول مشهور و قدما و متاخرین این نظر را دارند که اگر بعد از جنابت بلل مشتبه بین بول و منی خارج شد قبل از استبراء به بول این رطوبت در حکم منی است

اما مرحوم صدوق ره در من لا یحضره الفقیه[1] ج ۱ ذیل حدیث ۱۸۸ فتوای به استحباب غسل داده است خلافا للمشهور و دلیل روایتی است که ایشان نقل می کند إن کان قد رأی بللا و لم یکن بال فلیتوضاء و لا یغتسل انما ذلک من الحبائل، اگر کسی رطوبتی ببیند و قبلا بول نکرده بود باید وضو بگیرد و غسل لازم نیست چون این رطوبت عروق ریزی است که بعضا از کمر یا آلت انسان خارج می شود که همان وذی و مذی است

جواب فقها به ایشان : روایت مرسل است و اعتباری به مراسیل نیست و دلالت حدیث ضعیف است چون در روایت دارد که این ها از حبائل است و ما می دانیم که اگر مذی یا وذی خارج شود وضو لازم نیست و پاک هستند حال که روایت می گوید وضو بگیر چرا باید وضو گرفته شود این نشان می دهد که دلالت حدیث ضعیف است

نعم : دو روایت مستند وارد شده که غسل واجب نیست :

منها : وعنه، عن موسى بن الحسن، عن محمد بن عبد الحميد، عن أبي جميلة المفضل بن الصالح، عن زيد الشحام، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سألته عن رجل أجنب ثم اغتسل قبل أن يبول ثم رأى شيئا، قال: لا يعيد الغسل، ليس ذلك الذي رأى شيئا.[2]

منها : وبإسناده عن سعد بن عبد الله، عن أحمد بن محمد، عن عبد الله بن محمد الحجال، عن ثعلبة بن ميمون، عن عبد الله بن هلال قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الرجل يجامع أهله ثم يغتسل قبل أن يبول ثم يخرج منه شئ بعد الغسل، قال: لا شئ عليه إن ذلك مما وضعه الله عنه . [3] ( وضعه الله عنه : وضع یعنی تکلیفی ندارد )

اشکال : به نظر می رسد این دو روایت نمی تواند با روایات معتبره معارضه کند چون

اولا : سند ضعیف است که در روایت شحام جناب مفضل حکم به تضعیف او شده و در روایت دوم عبدالله بن هلال تضعیف شده است

ثانیا : از لحاظ دلالت ضعیف است یکی اینکه فقهای شیعه از این دو روایت اعراض کره اند و اعراض فقها دلیل بر این است که چنین روایتی صادر نشده است پس دلالت حدیث مخدوش می شود و دوم : که عبارتی دارد که یجامع اهله که دو صورت دارد نزدیکی کرد اما منی خارج نشد و دوم که منی خارج شد و بحث استبراء به بول در صورت انزال منی است لذا نمی توان به دلالت حدیث تکیه کرد چون یجامع اهله اعم از این دو‌ صورت فوق است اما بحث ما در صورت انزال منی است

امر دوم : آیا وجوب غسل با دیدن بلل مشتبه بین منی و بول در صورتی است که تمکن به بول داشته باشد یا اینکه مطلق است چه تمکن به بول داشته باشد و چه نداشته باشد اگر رطوبتی دید واجب است غسل کند ؟ فقها فرموده فرقی بین صورت تمکن و عدم آن نیست چون دلیلی حتی خبر ضعیف نیست که اشاره به صورت تمکن از بول بکند

امر سوم : آیا وجوب غسل مطلق است یا اختصاص دارد به جایی که عمدا یا نسیانا بول نکند ؟ در استبصار[4] شیخ طوسی ره تفصیل دادند و دلیل ایشان روایت جمیل بن دُراج است که از امام صادق علیه السلام سوال کرد که مردی که جنب می شود قبل از غسل فراموش می کند استبراء به بول کند اگر بعد از غسل چیزی ببیند چه حکمی دارد و باید غسل کند امام علیه السلام فرمودند غسل لازم نیست و حضرت فرمودند این رطوبت از وذی و مذی است

روایت: وبإسناده عن محمد بن علي بن محبوب، عن علي بن السندي، عن ابن أبي عمير، عن جميل بن دراج قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الرجل يصيبه الجنابة فينسى أن يبول حتى يغتسل ثم يرى بعد الغسل شيئا، أيغتسل أيضا؟ قال: لا، قد تعصرت ونزل من الحبائل . [5]