درس خارج فقه استاد مهدی احدی
97/07/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: كتاب الطهارة/النجاسات /حکم بول و نیم خورده پرندگان، راه حل تعارض روایات
راه‌حل دوم تعارض
«کل شیء یطیر» ازنظر متن و دلالت مرجح دارد. مرجحِ آن، قاعده و برخی از عمومات است مثل «کل شیء طاهر» و اصالة الطهاره اما صحیحه بن سنان مرجحی ندارد لذا موثقه ابی بصیر مقدم می‌شود و نتیجه اینکه بول و خرء پرندگان مطلقا پاک است.[1]
تذکر: مرجحات سه قسم‌اند: 1. سندی 2. صدوری 3. متنی (دلالی) در اینجا مرجح سندی نیست چون یکی صحیحه است و یکی موثقه ؛ مرجح صدوری هم نداریم چون هر دو قطعا صادرشده‌اند.
نظر استاد: مرجحات در صورتی است که دلیل اجتهادی نباشد دلیل اجتهادی مقدم بر دلیل فقاهتی است. ما در اینجا دلیل اجتهادی (صحیحه محمد بن مسلم) داریم که هم سؤال و هم جواب امام مطلق است و شامل بول انسان و حیوان و پرندگان می‌شود پس دیگر نیازی به تمسک به قاعده و اصالة الطهارة نیست.
راه سوم: اگر روایت ابن سنان مقدم شود عنوان کل شیء یطیر در موثقه لغو می‌شود چون عام است و در صورت تقدم معنایش این می‌شود «پرنده حلال‌گوشت بول و نیم‌خورده‌اش پاک است» درحالی‌که «کل شیء یطیر» همه پرندگان را شامل می‌شود لذا اگر حدیث ابن سنان مقدم شود تخصیص اکثرِ مستهجن لازم می‌آید.
دو مؤید: راه‌حل سوم دو مؤید هم دارد:
أ. علامه حلی در المعتبر[2] می‌فرماید عامل به حدیث ابن سنان بسیار کم است.
ب. دلالت موثقه بر طهارت منطوقی است چون منطوق «کل شیء یطیر» اینست که بول همه پرندگان پاک است اما دلالت حدیث ابن سنان بر نجاست بول پرندگان حرام‌گوشت مفهومی است؛ دلالت منطوقی اقوی از دلالت مفهومی است لذا موثقه ابی بصیر را مقدم می‌کنیم.
