موضوع: كتاب الطهارة/المطهرات /مورد 7 تا 9 تبعیت و مطهر دهم

مورد هفتم از مصادیق تبعیت :

آلاتی که در پختن آب انگور به کار گرفته می شود تابع آب انگور است که اگر دو ثلث آب انگور بعد از جوشیدن برود پاک می شود و قطعا ظرف و آلات و.... که برای هم زدن استفاده می شود پاک می شود این حکم در صورتی است که قا ئل به نجاست آب انگور بعد از جوشیدن باشید و هر کسی که این را قبول کند طهارت ابزار و آلات تابع جوشیدن آب انگور است.

دلیل : اول : سیره مسلمین و دوم اجماع فقها و سوم اطلاق مقامی روایات است

وجه اطلاق مقامی روایات این است :

که روایات در مقام بیان کیفیت پاک شدن آب انگور جوشیده است و نسبت به ابزار آلات و ظروف سکوت کرده از اینجا کشف می کنیم که طهارت ابزار آلات و ظروف تابع طهارت عصیر عنبی است چون اگر تابع نباشد هم بر امام لازم است طهارت آنها را بیان کند و هم لغویت لازم می آید چون لغو است بگویید عصیر عنبی با ذهاب ثلثین پاک می شود اما ظرف آن پاک نمی شود

مورد هشتم :

دست و ابزار آلات به کار گرفته برای غسل میت است که هر دو در تطهیر نجاست و هم چنین بقیه غساله که در محل باقی می ماند پاک می باشد چون پاکی این دست و ابزار آلات و غساله تابع پاک شدن میت است وقتی میت پاک شد همه چیزی که در شستن و غسل دادن دخیل بود پاک می شود

مرحوم آقای سید حکیم ره تمسک به اطلاق مقامی روایات کردند که روایات نسبت به طهارت دست غاسل و ابزار آلات غسل سکوت کرده کشف می کنیم که دست غاسل و بقیه تابع میت است به خصوص اینکه روایات لباس غسل دهنده و کهنه که برای ستر عورت قرار می دهند را ذکر کرد این نشان می دهد که لباس غاسل و آن کهنه تابع طهارت میت است پس قاعده تبعیت هم جاری است

اشکال استاد بر ایشان :

سکوت روایات از طهارت دست غاسل و ابزار آلات غسل محتمل است به خاطر این باشد که ید غاسل و ابزار آلات غسل بعد از تطهیر متنجسات پاک می شود چون با شسته شدن متنجس خود دست و بقیه چیزها شسته می شود مثل اینکه ظرف نجس را با آب قلیل یا کر می شویید هم دست و هم ظرف هر کدام مستقلا شسته شده و قاعده تبعیت در اینجا جاری نیست و اما آن غساله ای که بعد از تطهیر میت باقی می ماند قطعا پاکی آن ربطی به تبعیت ندارد و آن اب مستقلا پاک است که قبلا در باب طهارت غساله دراوائل کتاب عروه بیان شد که غساله ای که به دنبال آن محل متنجس پاک می شود خودش مستقلا پاک می شود چون غساله اقسامی داشت یکی غساله متعقبه نجاست یعنی همان آبی که بار اول روی نجاست ریخته می شود که به آن مزیل نجاست می گویند و دوم غساله ای که برای طهارت می ریزند این خودش مستقلا پاک هست

مورد نهم :

اشیایی که در درون کوزه های سرکه ریخته می شود مثل خیار و بادمجان و .... که اینها بعد از جوشیدن آب انگور نجس می شود ولی وقتی که ذهاب ثلثین شد هم اب انگور پاک هست و هم این اشیای داخل آن چون طهارتش تابع طهارت سرکه است

اشکال استاد :

در مساله هشتم از قسم ششم از مطهرات بررسی شد که ما تبعیت را قبول کردیم اما اشکالی که ما بر قاعده تبعیت گرفتیم این است که قاعده تبعیت مختص به ابزار آلات و ظروف و محل است و ارتباطی به اشیاء خارجی ندارد و این اشیای خارجی و مستقل هستند و طهارت این اشیاء تابع طهارت سرکه نیست لذا مثل مرحوم امام و اقای خویی و اراکی (قدس سرهم) نجس هست و از اول این اشیاء را داخل عصیر نریزند بلکه بعد از پاک شدن بریزند ( حتی اگر از اول بریزند هم این اشیاء نجس می شود و بعد هم سرکه نجس می شود چون این اشیاء نجس شده و ملاقات پیدا شده است )

حال این اشکال در صورتی وارد است که قائل به نجاست عصیر عنبی بعد از غلیان باشید ولی مختار ما این شد که عصیر عنبی بعد از جوشیدن و غلیان حرام می شود اما نجس نمی شود حال این اشیاء طبق نظر ما نجس نمی شودو خوردن اینها هم قبلا حرام نبوده و جوشیدن اب انگور موجب حرمت اینها نمی شود چون ملاقی حرام ، حرام نیست لذا بعد از آنکه عصیر عنبی تبدیل به سرکه شد این اشیاء بر حلیت باقی است

مطهر دهم :

زوال عین نجاست از بدن حیوان است یعنی وقتی بدن حیوان نجس شد همینکه نجاست زایل شد بدنش پاک می شود ؛ فرق انسان و حیوان در مطهرات زوال عین نجاست یا متنجس از بدن انسان باعث نمی شود که بدن پاک شود بلکه باید بدن را با آب شست ولی زوال عین نجاست یا متنجس از بدن حیوان بنابر قول مشهور و به قول صاحب جواهر ره بالاتفاق مطهِر بدن حیوان است و برای آن مصادیقی در فقه ذکر شده است :

مصداق اول : منقار مرغ چه هوایی و چه زمینی وقتی زوال عین نجاست بشود و رطوبت آن خشک شود پاک می شود

مصداق دوم : پشت حیوانات اگر مجروح شود زمانی که خون از بین برود پاک می شود

مصداق سوم : حیواناتی که متولد می شوند و در حین تولد آلوده به خون اند وقتی عین نجاست از بین رفت وبدن آن حیوان متولد شده خشک شود پاک می شود

مصداق چهارم : آب نجسی که می خورند دهان اینها پاک است

مصداق پنجم : منی که از آنها خارج می شود محل خروج پاک است و همینطور عذره آنها

مصداق ششم : حیوانات در طویله ها که می خوابند و ادرار می کنند مادامی که عین نجاست بر بدنشان نباشد پاک است

دلیل ما سیره قطعیه مسلمین است که اینقدر حکم روشن بوده از ائمه اطهار علیهم السلام سوال نکرده اند و مشهور به خاطر این سیره قطعیه فتوای به مطهریت زوال عین نجاست از بدن حیوانات دادند چون می دانند که حیوانات شبانه روز با نجاست اند و این قرینه است که مشهور فقها زوال عین نجاست را از اقسام مطهریت بدن حیوان نام ببرند