موضوع: كتاب الطهارة/المطهرات /زوال عین

بحث اینست که آیا زوال عین نجاست جزو اقسام مطهرات است؟ مثل اینکه گوساله متولد شد آلوده به خون نفاس‌ است نیازی به شستن نیست با زوال عین نجاست، پاک میشود دلیل ما علاوه بر روایت سیره قطعیه مسلمین و متشرعه بود

ان قلت ممکن است کسی بگوید این سیره اختصاصی به صورتی دارد که احتمال میدهد مطهری بر آن وارد شده است. مثلا باران بارید یا در کر رفت و...

قلت: مواردی که در جهان دیده شده از حیوانات بسیار زیاد و فراتر شمارش است که مسلمانان و پیروان اهل بیت علیهم السلام با آن که میدانند آب نهر و بارانی نبوده در عین حال دست به بدن حیوانات میزنند و با همان دست و لباس نماز میخوانند لذا این سیره به حدی قطعی است که قابل مناقشه نیست. پس زوال عین کافی است و نیازی به شستن نیست.

دلیل دوم: اجماع مرحوم شیخ طوسی در خلاف است. مورد اجماع نیم خورده گربه است که از نظر فقه شیعه نجس نیست با اینکه مایعات متنجس می خورد یقینا عدم نجاست برای این است که زوال عین نجاست را مطهر می‌دانند.

دلیل سوم روایات زیادی است که برخی دلالت بر طهارت نیم خورده گربه و حیوانات وحشی و باز و عقاب می کند و بعضی هم بر طهارت روغنی که موش از آن خارج شده دارد و این روایات موثقه و صحیحه است با اینکه این حیوانات میته یا متنجس میخورند لذا امام (علیه السلام) زوال عین را مطهر میداند

ممکن است بعضی فقها ادعا کنند که این روایات اختصاص به حیواناتی دارد که برخی مواقع آلوده به نجاسات نیستند این ادعا قبول نیست چون غالب این حیوانات مردار و قاذورات میخورند و این غلبه قرینه است که روایات اشاره به فرد نادر ندارد خصوصا اینکه در بعضی روایات آمده است اگر دیده‌اید که منقارشان نجس است از آن آب نخورید و اگر ندیدید مانعی ندارد از این بیان استفاده میشود که زوال عین، مطهر است چون حکم استفاده آب نیم خورده را مشروط به عدم رؤیت نجاست در منقارشان کرده معلوم می شود که در صورت نبودن نجاست قطعا منقارشان پاک است فإن رأیت فی منقاره دما فلا توضا منه

بنابراین قول مشهور این شد که زوال عین مطهر است.

۴قول دیگر در برابر مشهور است:

۱. مرحوم سید حکیم در مستمسک از کتاب الموجز نقل کرده که این حیوانات را نجس میداند مگر اینکه بداند مطهری بر آنها وارد شده و دلیل ایشان استصحاب است که اگر شک کند بدن حیوان که آلوده به نجاست بوده الان پاک است استصحاب نجاست جاری است ایشان باید روایات را توجیه کند چون روایات آبی که باز و عقاب و صقر نوک زده را فرمود: لا بأس بشربه و استصحاب بقای نجاست نکرده می فرماید منظور روایات از نفی بأس شرب جای است که نجاست را ندیدید و نمی دانید اما اگر شک کنید با اینکه میدانید از مردار میخورند یقینا استصحاب جاری است لذا مورد جایی است که ندیدید استصحاب برای جایی است که شک دارید با وجود علم به حالت سابق استصحاب جاری است .

۲. قولی است که طهارت حیوان برای غیبت حیوان است حیواناتی که در بیابان زندگی می کنند در اینجا حکم به طهارت میشود چون روایات حکم به نجاست را معلق به رؤیت کرد و مرحوم علامه در النهایه که حکم به طهارت را مقید به زوال عین میداند احتمالا مرادش این بوده که مطهری بر حیوان وارد شده مرحوم خوئی در تنقیح این قول را منتسب به مرحوم محمد تقی شیرازی میداند.

۳. قول حاج آقا رضا همدانی است [1] ایشان می‌فرماید: بدن حیوان نجس است ولی آن آب که پرنده و حیوان از آن آب خورده پاک استچرا ؟ دلیلش این است که ایشان متنجس را منجِّس نمیداند و عین نجس را منجس میداند منقار به آب اصابت کند منجس نیست.

ثمره قول بنابر مشهور این است که در پشم و پوست حیوان میتوان نماز خواند اما بر مبنای ایشان نمیتوان نماز خواند.

و دیگر اینکه مشهور و ایشان شرب و وضوء از این آب نیم خورده را جایز می‌دانند.

۴. قول مرحوم سید در عروه است که بدن حیوان به هیچ وجه نجس نیست چون نجس، عین نجاست موجود است؛ یعنی روی بدن حیوان ببینی لذا می‌فرماید وجهی ندارد زوال عین را از مطهرات بدانیم برای اینکه باطن انسان و جسد حیوان نجس نیست بلکه آن خون و عذره نجس است.و هذا الوجه قریب جدا.