موضوع: كتاب الصوم/أحكام المفطرات /مبطلات_خوردن و آشامیدن

مساله ۸: افرادی که یه بیماری لثه مبتلا هستند و روزی چند بار از لثه آنها خون می‌آید اگر بدون توجه و اختیار خونابه فرو داده شود مضر به صحت روزه نیست و در صورت توجه باید آب دهان را بیرون بریزد.

مساله ۹: بردن وسائل غیر خوراکی در دهان در هنگام روزه مثل وسائل دندانپزشکی هنگام معاینه موجب ابطال روزه نمی‌شود چون صدق اکل و شرب نمیکند .

مساله ۱۰: چرک گلو و اخلاط سر و سینه زمانی که به فضای دهان نرسیده، اگر فرو رود مبطل روزه نیست. ولی اگر داخل فضای دهان شود احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.

امام صادق علیه السلام فرمود: اشکالی ندارد روزه دار اخلاط سر و سینه و بینی را فرو ببرد.

عن علي بن إبراهيم، عن أبيه عن عبد الله بن المغيرة، عن غياث بن إبراهيم، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا بأس أن يزدرد الصائم نخامته.[1]

-وسائل ج ۷ ص ۷۷ باب ۳۹ ح۱.

مساله ۱۱: جویدن غذا برای بچه یا پرنده و چشیدن غذا و مانند آن که غذا معمولا به حلق نمی رسد اگرچه اتفاقا به حلق برسد روزه را باطل نمیکند ولی اگر از اول بداند که به حلق می‌رسد چنانچه فرو رود روزه اش باطل می‌شود و باید قضای آن را بگیرد و کفاره هم بر او واجب است.

دلیل: مدار بر مبطل بودن‌ ، خوردن و آشامیدن عمدی است در فرض اول خوردن و آشامیدن عمدی نیست بلکه سهوی است و در فرض دوم عمدی است.

مساله ۱۲: فرو بردن آب دهان اگرچه بواسطه خیال کردن ترشی و شیرینی و مانند آن در دهان جمع شود روزه را باطل نمی‌کند. اگرچه فرو بردن آب دهان زیاد، برای روزه دار کراهت دارد به سه دلیل:

۱_ اتفاق همه علمای شیعه؛ بخاطر آنکه ادله مبطلات روزه اش قاصر است.

۲_ سیره روزه داران بر این بوده که فرو بردن آب دهان را اگرچه زیاد باشد، هرگز باعث ابطال روزه نمی دانستند.

۳_ خبر زید شحام از امام صادق علیه السلام درباره روزه دار که آب را مضمضه میکند فرمود:

عن زيد الشحام، عن أبي عبد الله عليه السلام في الصائم يتمضمض قال: لا يبلغ ريقه حتى يبزق ثلاث مرات.[2]

وسائل ج ۷ ص ۶۴ باب 32 ح۱.

مضمضه آب دهانش به حلق نرسد یا اینکه سه بار آب دهان خود را بیرون بریزد و در یک روایت دیگر یکبار بریزد کافی است. از این محتوا و مضمون بدست می‌آید که فرو بردن آب دهان مبطل روزه نیست.آنچه مبطل روزه است آب خارجی است و لذا اگر رطوبت خارجی در آب دهان حل شود مبطل نیست مثل رطوبت مسواک یا انگشت خیس.

مساله ۱۳: بلعیدن در صورتی مبطل روزه است که از دهان صورت بگیرد مثل اینکه رطوبت مسواک را از خارج وارد دهان کند و ببلعد یا غذای لای دندان را فرو ببرد و یا اخلاط سر و سینه اگر در فضای دهان بیآید و فرو ببرد، مبطل روزه است و احتیاط واجب آن است که بیرون بریزد و فرو نبرد ولی اگر مستقیما وارد حلق شود اشکالی ندارد این مطلب از اطلاق روایات اکل و شرب بدست میآید منتهی روایت ابن سنان با اطلاق ادله منافات دارد ایشان خبر داد از امام صادق علیه السلام پرسیده شد از مرد روزه دار، آروغ زد، چیزی از غذا خارج شد و به دهان آمد آیا مفطر روزه است؟ امام فرمود: نه، گفتم: اگر پس از آن بر روی زبانش قرار گرفت فرو ببرد؟ امام فرمود: مفطر نیست.

عن عبد الله بن سنان قال: سئل أبو عبد الله عليه السلام عن الرجل الصائم يقلس فيخرج منه الشئ من الطعام، أيفطر ذلك؟ قال: لا، قلت: فان ازدرده بعد أن صار على لسانه قال: لا يفطر ذلك.[3]

أقول: حمله الشيخ على وقوع الازدراد نسيانا لما سبق.-وسائل ج۷ ص ۶۲ باب ۲۹ ح۹.

مرحوم شیخ طوسی این روایت را بر صورت فراموش حمل کرد زیرا اگر عمدا فرو ببرد روزه اش باطل است. چون در چند روایت آمده است که اگر عمدا قی کند روزه اش باطل است. ولی بدون اختیار قی کند مثل بیمار روزه اش باطل نیست مادامی که غذای مانده در دهانش را اختیارا فرو نبرد.

عن مسعدة بن صدقة عن أبي عبد الله، عن أبيه عليهما السلام أنه قال: من تقيأ متعمدا وهو صائم فقد أفطر وعليه الإعادة فان (وان) شاء الله عذبه، وإن شاء غفر له، وقال: من تقيأ وهو صائم فعليه القضاء.[4]

وسائل ج ۷ ص۶۱ باب ۲۹ ح۶.

امام صادق علیه السلام از پدرش نقل فرمود:

هرکس عمدا قی کند در حالیکه روزه دار باشد قطعا افطار کرده و روزه اش به حساب نمی آید و باید روزه اش را تکرار کند( قضا کند).

علاوه بر اینکه همه علما بر این مساله نظر واحدی دارند و قاعده مفطریت بلعیدن را اختصاص به جایی میدهند که غذا به فضای دهان بیاید و ببلعد، ولی اگر مستقیما وارد حلق شود مانعی ندارد. در مسائل آینده نیز از این قاعده بسیار استفاده میشود منتظر بمانید.