موضوع: كتاب الصوم/أحكام المفطرات /الکذب

چهارمین مبطل روزه دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه اطهار علیهم السلام است.

مساله ۱: اگر روزه دار با گفتن یا نوشتن یا اشاره و مانند این‌ها به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین علیهم السلام عمدا نسبت دروغ بدهد،روزه اش باطل می‌شود؛ هرچند فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند.

دلیل: روایات:

۱_ سماعه گفت: از امام پرسیدم از مردی که در ماه رمضان دروغ گفت. امام فرمود: روزه‌اش باطل شد و بر او واجب است قضا کند. پرسیدم: دروغ چیست؟ فرمود: بر خدا و رسولش نسبت دروغ بدهد.

عن سماعة قال: سألته عن رجل كذب في رمضان، فقال: قد أفطر وعليه قضاؤه، فقلت فما كذبته؟ قال: يكذب على الله وعلى رسوله صلى الله عليه وآله.[1]

وسائل ۷ ص ۲۰ باب ۲ از ابواب مایمسک عنه الصائم ح ۱ و۲.

۲_ ابی بصیرگفت از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: دروغ ناقض وضو و مبطل روزه روزه دار است. به امام گفتم : نابود شدیم ما. امام صادق علیه السلام فرمود: اینجوری نیست. دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین علیهم السلام منظور ماست.

عن أبي بصير قال: سمعت أبا عبد الله عليه السلام يقول: الكذبة تنقض الوضوء وتفطر الصائم، قال: قلت له: هلكنا، قال: ليس حيث تذهب، إنما ذلك الكذب على الله وعلى رسوله وعلى الأئمة عليهم السلام.[2]

۳_ سماعه روایت دیگری از امام صادق علیه السلام نقل کرد: نسبت دروغ به خدا و رسولش مبطل روزه است و بر او قضایش واجب است. او در حالیکه روزه دار است قضا میکند روزه اش و وضویش را اگر عمدا نسبت دروغ بدهد.

عن سماعة قال: سألته عن رجل كذب في شهر رمضان، فقال: قد أفطر وعليه قضاؤه وهو صائم يقضي صومه ووضوئه إذا تعمد.[3]

وسائل ج۷ ص ۲۰باب ۲ ابواب مایمسک عنه الصائم ح۳.

شرح حدیث: منظور از ناقض وضو، باطل شدن نیست چون یکی از مبطلات وضو دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین علیهم السلام نیست. بلکه منظور امام این است که دروغ نورانیت وضو را می‌برد و کمالات اش شکسته میشود، قطعا این وضو تقرب به خدا نمی‌آورد و.. اما مراد از ناقض روزه، باطل شدن روزه است در عین حال که روزه اش باطل شده باید تا غروب چیزی نخورد و نیاشامد و بر او واجب است امساک کند. چنانچه در حدیث سوم بود ( و هو صائم یقضی صومه) روزه دار امساک کند و بعد از ماه رمضان قضا می‌کند .

مساله ۲: احتیاط واجب آن است که سایر پیغمبران و جانشینان آنها و حضرت زهرا سلام الله علیها هم در این حکم فرقی نمیکند.

دلیل: صاحب جواهر میگوید: چون دروغ بستن به آنها دروغ بستن به خدا است.

برخی از فقها القاء خصوصیت کردند و از نظر عرف فرقی بین پیامبر خاتم و ائمه معصومین علیهم السلام و پیامبران و جانشینان آنها و حضرت زهرا سلام الله علیها نیست. در هرصورت همه‌ی ایشان پیام آوران و مجریان الهی‌اند و دروغ بستن به آنها باطل کننده روزه است.

مساله۳: اگر خبری را که نمیداند راست است یا دروغ، میتواند از باب حکایت و نقل قول بگوید. مثلا فلانی این حدیث را از فلان امام گفته است یا از فلان کتاب خوانده است و از جانب خودش نقل نکند ولی اگر خودش هم خبر بدهد روزه‌اش باطل نمی‌شود چون که علم به کذب خبر ندارد، روایات، دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین علیهم السلام عمدی و از روی قصد را مبطل روزه میداند اما کسی که شک دارد خبر راست است یا دروغ ، و نقل خبر کند؛ قصد دروغ بستن، ندارد و صرفا نقل خبری می‌کند که صدق و کذبش نمیداند.

مساله ۴: اگر خبری را با اعتقاد به درستی آن از خدا و پیغمبر نقل کند و بعدا بفهمد که دروغ بوده است، روزه اش باطل نمی‌شود. چون عمدی در کار نبوده در حالیکه عمد در دروغ بستن مبطل روزه است .

مساله ۵ : اگر روزه دار چیزی را که دروغ است به خدا و پیغمبر نسبت داد ولی بعدا بفهمد آنچه را که گفته، راست بوده روزه اش صحیح است. چون خبر دروغ تحقق پیدا نکرده و سالبه به انتفاء موضوع شد.

مساله ۶: نقل دروغ ساخته شده دیگری را اگر عمدا خودش به خدا و پیغمبر و ائمه علیهم السلام نسبت دهد روزه اش باطل است ولی اگر از او حکایت ‌کند اشکال ندارد و دلیلش روشن است.

مساله ۷: اگر از روزه دار بپرسند آیا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چنین مطلبی را فرمودند یا نه؟ اگر پاسخ این سوال منفی باشد و او عمدا بگوید: بلی یا به عکس، روزه اش باطل است.

مساله ۸: در دو مورد نیز روزه شخص باطل است؛

    1. اگر از قول خدا و پیغمبر حرف راستی بگوید ولی بعدا بگوید دروغ گفتم.

    2. در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن روز که روزه است بگوید مطلبی که دیشب گفتم راست است.

مساله ۹ : نسبت دادن دروغ بر فقها و مجتهدین و روات اگرچه حرام است ولی روزه را باطل نمیکند مگر اینکه به دروغ بر خدا و رسولش برگردد. دلیلش روشن است چون روایات معصومین علیهم السلام فقط دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه علیهم السلام را مبطل روزه می‌دانند بازگشت دروغها به آنها باشد مبطل روزه است و و الا مبطل نیست.