موضوع: كتاب الصوم/أحكام المفطرات /ارتماس

مساله ۱۰: ارتماس فرد روزه دار در آب غصبی چهار صورت دارد:

    1. اگر فراموش کند که روزه است و این آب غصبی است یعنی هم روزه دار بودنش و هم غصبی بودن آب را فراموش کرد و غسل ارتماسی انجام داد، روزه و غسل او صحیح است اما صحیح بودن روزه بخاطر آنست که ارتماس او عمدی و از روی قصد نبوده است و قصد باطل کردن روزه اش را نداشته است و اما صحیح بودن غسل بخاطر آنست که جاهل به غصبیت بود و این ندانستنش مانع قصد قربتش نیست. درعین حال صحت غسل به نظرم خالی از اشکال نیست چون قبلش عالم به غصبیت بود.

    2. اگر می‌دانست روزه است و آب غصبی است روزه و غسل او هر دو باطل است چون هم ارتماس و هم تصرف در آب غصبی، عمدی و عدوانی است و مانع قصد قربتش است.

    3. اگر در درون آب یادش بیاید که روزه بوده ولی همچنان یادش نیامد که غصبی بوده فقها دو دسته اند عده‌ای در واجب معین مثل روزه رمضان حکم به بطلان روزه و غسل میکنند اما در غیر واجب معین حکم به صحت غسل و بطلان روزه میکنند و عده‌ای دیگر حکم به بطلان روزه و غسل هر دو میکنند و این قول مختار ماست چون در باطل شدن غسل کافی است که کار حرامی انجام داده است ارتماس او حرام بوده از روی عمد بوده و روزه اش باطل بوده همین التفات و توجه کافی است که غسل او هم صحیح نباشد.

    4. اگر غصبیت آب را میدانست و نسبت به روزه دار بودنش فراموش کرد روزه اش صحیح است چون ارتماس او عمدی نبوده است و ارتماس غیر عمدی روزه را باطل نمیکند ولی غسل او باطل است چون علم به غصبیت مانع تقرب است.

مساله ۱۱: چه بدانی ارتماس چیست و چه ندانی؟ وقتی سر را در آب فرو ببرید روزه باطل میشود پس علم و جهل به موضوع چیزی را عوض نمی‌کند. آنچه مبطل روزه است واقعه ارتماس است ارتماس خارجی است که اتفاق افتاده است بلکه اگر از روی علم و اختیار ارتماس نبوده مثل اجبار و امثال آن است که در مسائل قبل حکم آن گذشت.

مساله ۱۲: فرو بردن سر در مایعات مثل شیر و گلاب و آب مضاف مثل آب گل آلود و آب میوه اشکالی ندارد ولی احتیاط مستحب بر خودداری کردن از ارتماس در آب مضاف است. گرچه عده‌ای از فقها فتوی به عدم ترک احتیاط دادند؛ چون صحیحه محمد بن مسلم فرو بردن سر در آب را مبطل روزه میداند و آب بر مایعات و آب مضاف اطلاق مجازی دارد نه حقیقی و حقیقتا به آب نهر و چاه و... آب می گویند و اگر بگوئید غالبا ارتماس در آب نهرها و حوضها و... هست؛ از نظر امام اسم آب را نام باد وگرنه خود آب خصوصیتی ندارد به نظر میرسد خلاف ظاهر حدیث باشد چون ظاهر عبارت (الارتماس فی الماء) قید احترازی است احتراز از غیر آب مثل مایعات و خاکهای نرم و شنهای روان مرطوب است که فرو بردن سر در اینها مبطل روزه نیست بله شهید ثانی در مسالک و کاشف الغطا حکم به الحاق آب مضاف به آب کردند و از نظر حکم یکی دانسته‌اند و عده‌ای از فقها نیز ارتماس در مطلق آب را مبطل دانسته‌اند به همین خاطر فتوای احتیاط مستحبی داده‌ایم که احتیاط مستحب در ترک است.

مساله ۱۳: اگر شک کند که ارتماس تحقق پیدا کرده یا نه بنا را بر عدم تحقق ارتماس قرار بدهد چون استصحاب عدم تحقق ارتماس جاری است ثمره‌اش این است که غسل ارتماسی انجام نگرفته است باید غسل ترتیبی انجام دهد و روزه اش صحیح است.