موضوع: كتاب الصوم/أحكام المفطرات /بقاء علی الجنابة

مساله ۴: شخص جنبی که در ماه رمضان غسل را فراموش کرده‌است:

    1. اگر بعد از یک روز به یادش بیاید باید روزه ی آن روز را قضا نماید.

    2. اگر بعد از چند روز یادش بیاید باید روزه ی هرچند روز را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید.

    3. اگر نمیداند مثلآ سه روز جنب بوده یا چهار روز، باید روزه ی سه روز را قضا کند.

دلیل: مرحوم صدوق و شیخ طوسی در کتاب النهایه و المبسوط و محقق در معتبر و اکثر فقها به این فتوا قائل هستند. بسیار فتوای مشهوری است. روایات بر این فتوا عبارتند از:

    1. حلبی گفت: از امام صادق علیه السلام سوال شد درباره مردی که در ماه رمضان جنب شده، فراموش کرد غسل کند و فراموشی‌اش تا پایان ماه رمضان ادامه پیدا کرد امام صادق علیه السلام فرمود: بر او واجب است که نماز و روزه را قضا کند.

عن الحلبي قال: سئل أبو عبد الله عليه السلام عن رجل أجنب في شهر رمضان فنسي أن يغتسل حتى خرج شهر رمضان، قال: عليه أن يقضي الصلاة والصيام [1] .

وسائل ج ۷ ص۱۷۱ باب ۳۰ از ابواب احکام شهر رمضان ح ۳

    2. ابراهیم بن میمون گفت: از امام صادق علیه السلام پرسیدم مردی که در شب ماه رمضان جنب میشود یعنی با حلال خود مجامعت می‌کند، فراموش می کند غسل کند تا اینکه روز جمعه میآید یا ماه رمضان میگذرد. امام فرمود: قضا نماز و روزه بر او واجب است.

عن إبراهيم بن ميمون قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن الرجل يجنب بالليل في شهر رمضان ثم ينسى أن يغتسل حتى يمضى لذلك جمعة أو يخرج شهر رمضان، قال: عليه قضاء الصلاة والصوم[2] .

وسائل ج ۷ ص۱۷۱ باب 30 از ابواب احکام شهر رمضان. ح ۱.

    3. صدوق در خبر مرسلی نظیر محتوای خبر قبلی را آورد فقط اضافه دارد اضافه اش این است که؛ وقتی غسل جمعه کرد روزه و نمازش بعد از آنروز صحیح است و قضا ندارد روزه ها و نمازهای پیش از جمعه را قضا کند هر تعدادی باشد.

وَ رُوِيَ فِي خَبَرٍ آخَرَ أَنَّ مَنْ جَامَعَ فِي أَوَّلِ شَهْرِ رَمَضَانَ ثُمَّ نَسِيَ الْغُسْلَ حَتَّى خَرَجَ شَهْرُ رَمَضَانَ أَنَّ عَلَيْهِ أَنْ يَغْتَسِلَ وَ يَقْضِيَ صَلَاتَهُ وَ صَوْمَهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ قَدِ اغْتَسَلَ لِلْجُمُعَةِ فَإِنَّهُ يَقْضِي صَلَاتَهُ وَ صِيَامَهُ إِلَى ذَلِكَ الْيَوْمِ وَ لَا يَقْضِي مَا بَعْدَ ذَلِك‌ [3] .

من لا يحضره الفقيه، ج‌2، ص: 119 شماره1896

مساله ۵؛ کسی که میداند وقت تنگ است در عین حال خود را جنب می‌کند یعنی با همسرش نزدیکی می‌کند اگر برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت ندارد روزه اش باطل است و بر او قضا و کفاره واجب می‌شود ولی اگر برای تیمم وقت دارد اگر خود را جنب کند و تیمم کند روزه اش صحیح است ولی گناهکار است.

دلیل: شرط صحیح بودن روزه یکی از دو طهارت است:

    1. طهارت مائیه یعنی غسل

    2. طهارت ترابیه یعنی تیمم. فاقد دو طهارت، روزه اش را باطل میکند اما کفاره‌اش بخاطر آنست که عمدا خودش را جنب کرد و جنابت عمدی که نتواند غسل و تیمم کند کفاره دارد.

و اما اگر تیمم کند بخاطر آنکه یکی از دو طهارت را گرفت روزه اش صحیح است ولی بخاطر آنکه میداند تیمم وافی(در بردارنده) به تمام مصلحت غسل نیست گناه کرده است. تیمم جلوی بطلان روزه را گرفت ولی حکم تکلیفی یعنی حرمت جنابت عمدی‌ای که موجب بطلان روزه است باقی میباشد به این خاطر باید عقاب و تنبیه شود که چرا بی مبالاتی به خرج میدهد و دین اسلام و قانون هایش را جدی نمیگیرد.

مساله ۶: اگر به گمان اینکه به اندازه غسل وقت دارد با همسرش نزدیکی کند و خود را جنب كند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده، در این‌صورت اگر تيمم كند روزه اش صحيح است ولی به نظر ما اگر فحص کند و بعد از فحص انجام دهد آنگاه کشف شود که وقت غسل ندارد روزه اش صحیح است چون دلیلی بر بطلان روزه اش در این فرض نداریم ولی اگر فحص نکند احتیاط واجب آن است که اگر اذان صبح شد و هنوز غسل نکرده بر او قضا روزه واجب است و صرفا گمان به وقت اثری ندارد. دلیل ما بر احتیاط احتمال صدق تعمد است بله اگر فرصت تیمم را دارد و تیمم بکند روزه اش صحیح است ولی گناه کرده است.