درس خارج فقه استاد مهدی احدی
99/12/24
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: كتاب الطهارة/المطهرات /تبعیت- ولد اسیر کافر
دلیل دوم بر تبعیت فرزند که اسیر مسلمان شده قاعده لاحرج است
گفته شده که اگر فرزند کافر که اسیر مسلمان شد همواره نجس باشد باید خانواده مسلمان از او اجتناب کنند، موظب باشند به آب و غذا و..دست نزد و در این صورت زندگی بر خانواده مسلمان سخت می‌شود و در حرج می‌افتند قاعده لاحرج جاری می‌شود پس فرزند پاک است.
اشکال: سه اشکال بر این استدلال وارد است:
الف- اگر بخواهید در این مورد قاعده لاحرج جاری کنید باید در مورد فرزند بالغ که اسیر شده است نیز این قاعده را جاری کنید چون افراد بالغ کفار نجس هستند و در صورت اسیر مسلمان در نجاست و پاکی به حرج می‌افتد در حالی که در این مورد قائل به تبعیت نیستید پس لاحرج دلیل تبعیت نیست.
ب-قاعده تبعیت موردش عام است اعم از اینکه مورد، حرجی باشد یا نباشد لذا دلیل شما اخص از مدعاست. مدعا این است که تبعیتف مطهر است اعم از اینکه حرجی باشد یا نباشد ولی دلیل شما لاحرج است و نفی حرج موردش فقط شامل حرجی می‌شود و دلیل خاص برای مورد عام جایز نیست.
ج- قاعده لاحرج برای رفع وجوب اجتناب و برداشتن تکلیف است نه اینکه برای اثبات و وضع تکلف باشد در حالی که شما می‌خواهید با قاعده لاحرج اثبات طهارت برای اسیر کافر کنید.قاعده لاحرج حکم سازی نمی‌کند بلکه مانع جریان حکم می‌شود.
دلیل سوم: سیره مسلمین نسبت به اسیر مسلمان این است که با او معامله اسلام می‌کنند و با او غذا میل می‌کنند و...
اشکال: این سیره ثابت نشده است چون قرینه نداریم که مسلمین وقتی فرزند کافری اسیر می شد او را تابع مولای مسلمان می‌دانستند. علاوه بر اینکه مسلمانها کفار را مساوی با مسلمانها نمی‌دانستند برخی را مانند کافر حربی نجس می‌دانستند و برخی را مانند کفار کتابی غیر حربی را پاک می‌دانستند.
دلیل چهارم: [1] (مرحوم صاحب جواهر این دلیل را به مرحوم شیخ مفید و مرحوم اسکافی و..نسبت داده است) تابعیت اسیر مسلمان مثل تابعیت فرزند است همانطوری که فرزند کافر در اسلام تابع کافر است یعنی اگر کافر السلام آورد فرزند نیز پاک می‌شود همانطور اگر فرزند کافر اسیر شود تابع مولای مسلمان است.
اشکال: نسبت به فرزندان کافر زمانی که اسیر مسلمان شدند اگر شک کنیم این فرزندان که به سبب کفرشان نجس بودند آیا بعد از اسارت پاک شدند چون حالت سابقه‌اش نجاست بود الان هم استصحاب بقای نجاست جاری است. در مقابل این استصحاب باید دلیل محکمی داشت که بتوان مانع از جریان استصحاب شود در حالی که چنین دلیلی نداریم و صرفا چنین تشبیه و تنزیل نمی‌تواند مانع جریان استصحاب شود.
دلیل پنجم: اگر فرزندان کافر سابقا نجس بودند به علت این بود که تابع پدر بودند الان که اسیر شدند تابع مسلمان هستند و در استصحاب وحدت موضوع شرط است در اینجا وحدت موضوع نیست موضوع نجاست، فرزند کافر است اما موضوع طهارت اسیر مسلمان است لذا استصحاب جاری نیست و مرجع قاعده طهارت است.
اشکال: تبعیت دو قسم است:
الف: تبعیت خارجی است مثل تابعیت فرزند برای والدین چون ولدیت خارجی است حتی با مرگ والدین هم این ولدیت از بین نمی‌رود و همچنان می‌گویند فرزند فلانی است.
ب- قسم دوم تبعیت اضافی است. تبعیت اسیر، اضافی است. مادامی که فرزند منتسب به پدر و مادر بود تابع آنهاست اکنون که منتتسب به مسلمان است تابع مسلمان است چون مسلمان پاک است توابعش هم پاک است لذا نیازی به قاعده طهارت نیست.(موضوع عوض نشد بلکه اضافه و انتساب عوض شد)
خلاصه نظر استاد:
دلیل بر تبعیت فرزند کافر در هنگام اسارت به دست مسلمان اجماع است که دلیل لبی است و قدر متیقن دارد. قدر متیقن از فرزندان کافر که نجس هستند زمانی است که اضافه به پدر و مادر داشته باشند لذا اجماع فقه بر نجاست فرزندان کافراست و زمانی که اضافه به مسلمان پیدا کند پاک است و تحت اجماع بر نجاست فرزند کافر نیست.
