الموضوع: الأوامر/مقدمة الواجب /نفسیت و غیریت طهارات ثلاث / الدرس 10

( اوامر - واجب نفسی و غیری - چگونه واجب نفسی مثل وضو ، متعلق امر غیری مثل نماز می شود ؟ - راه حل بزرگان - ادله - اشکالات بحث )

بحث این است که طهارات ثلاث عبادت هستند و باید قصد قربت کرد در عین حال مقدمه برای واجب دیگری است چگونه ممکن است هم امر نفسی داشته باشد و هم امر غیری ؟ این بحث در عروه در فصل وضو آمده است پس چگونه وضو هم متعلق امر نفسی بنام مستحب باشد و هم متعلق امر غیری که نماز است بشود ؟ یا کسی که جاهل از استحباب نفسی وضو است به داعی توصل به واجب نیت می کند که او امر غیری را قصد کرده است و نسبت به امر نفسی وضو جاهل بوده است لذا محذور بر می گردد که این وضو به داعی توصل الی الواجب چگونه قصد قربت بشود و چیزی که غیری هست قصد قربت نمی خواهد ، راه حلهایی ارائه شده است

    1. راه حل اول از آخوند در کفایه : که اگر قصد امر غیری کند ضربه ای به عبادیت وضو نمی‌زند چون امر غیری یعنی مقدمیت و مقدمیت وضو همان غسلات و مسحات است که بنفسه عبادت است لذا به قصد امر غیری وضو می گیرد و عبادت بنفسه منعقد می شود چون اگر کسی به قصد وضو نباشد و صورت را بشوید وضو محسوب نمیشود

اشکال استاد : اشکال درباره غافل و جاهل است و عبادیت وضو مغفول مانده است و با وجود غفلت و جهل عبادیت وضو قصد نشده است ، نفسی یا غیری متضاد است که اگر در یک شیی جمع شوند چون متضادین است لذا یا عبادیت یا مقدمیت آن قصد شود.

    2. راه حل دوم از مرحوم نایینی ره در اجود التقریرات[1] : ایشان از راه انحلال امر به مرکب وارد شدند می‌فرمایند که اشتباه شما این است که عبادتی بودن طهارت را منحصر در امر غیری و نفسی می کنید و به مشکل بر می خورید بلکه وجه سومی هم هست و آن اینکه عبادیت از امر ضمنی انحلالی نشأت می‌گیرد مثلا نماز ظهر و عصر هر کدام با یک امر بر ما واجب شده اند و آن اقیموا الصلاة است ، صلاة دارای یازده جزء است آن اقیموا الصلاة به تعداد این اجزاء منحل می شود لذا در ضمن آن اقیموا الصلاة امر به تکبیرة الاحرام و امر به سوره و ... تشکیل می شود پس هر یک از اجزای مرکب نماز امر ضمنی انحلالی دارد و امر مستقلی نمی خواهد لذا عبادیت وضو بخاطر امر ضمنی انحلالی است لذا اگر کسی برای قرائت نماز قصد قربت نکند تکلیف ساقط نمی شود

بعد ایشان به خودش اشکالی وارد می کند که با این بیان فرقی بین اجزاء و شرایط نیست که هر دو امر ضمنی دارند لذا شرط نماز همان جزء نماز است و جواب ایشان این است که ما فرق بین اجزاء و شرایط را از راه غرض می فهمیم که غرض از وضو طهارت از حدث است اما غرض از اجزای نماز را می‌گوییم که اجزاء یا رکنی است که اگر سهوا ترک شود مبطل نماز است یا غیر رکنی که اگر سهوا ترک شود نماز باطل نیست

نتیجه ایشان : جاهل و غافل از حیث استحباب نفسی وضو مشکلی پیدا نمی کنند چون همین وضو را بخاطر نماز قصد می کنند