الموضوع: الأوامر/مقدمة الواجب /وجوب غیری/ الدرس 12

( اوامر - ادامه راه حل های واجب غیری - اشکالات بحث )

راه حل چهارم از شیخ انصاری [1] ره : در مطارح الانظار و مرحوم آخوند هم همین راه حل را در این قالب بیان کرد : و قد تفصی عن الاشکالین بوجهین آخرین و در کتاب طهارت شیخ هم در آداب وضو آمده است ، که مقدمات عبادیه به عنوان حرکات خاصه مقدمیت ندارد مثلا نصب سُلَّم تکوینا و ذاتا برای صعود علی السطح مقدمیت دارد اما شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها این حرکات خاص ذاتا و تکوینا مقدمیت ندارد و مثل نصب سلم نیست بلکه متوقف بر عنوان خاص است و باید آن عنوان خاص را شارع بفرماید لذا آن عنوان خاص برای ما مجهول است چون نمی دانیم ، می توانیم این شستن دست و صورت را به قصد عبادت به صورت تفصیلی قصد کنیم و باید به قصد اجمالی روی بیاوریم که بگوییم همین وضو و غسل و تیمم امر غیری که دارد اجمالا قصد قربت می خواهد چون این وجه قصد قربت برای امر غیری طریق و مرأة برای آن عنوان خاصی است که برای ما مجهول است لذا آن عنوان مجهول را اجمالا به قصد امر غیری قصد می کنیم و این راه حل چند فایده دارد.

فوائد راه حل:

اول : اشکال توصلی بودن وضو رفع می شود چون اشکال می کردید که وضو امر توصلی دارد و برای امر توصلی قصد قربت نمی آید اما ما این امر غیری را آینه برای آن عنوان خاص گرفته‌ایم ته

دوم : اگر مقدمیت وضو توقف بر امر غیری داشته باشد دور لازم می آید که جلسه قبل بیان شد اما دیگر دور لازم نمی آید چون این امر غیری آینه آن امر مجهول است

سوم : مشکل ثواب هم حل می شود چون ثواب را بخاطر امر غیری نمی دهند بلکه به عنوان آن امر مجهول می‌دهند

چهارم : تیمم چگونه می تواند عبادت باشد با اینکه یک ضرب بر خاک است و این هم حل شد چون این تیمم کاشف از آن امر مجهول است

اشکال مرحوم آخوند ره : شما فرمودید که قصد امر غیری به اعتبار اینکه طریق عنوان مجهول است مشکل ما را حل می کند بلکه راه دیگری دارد که این طهارات ثلاث را توصیفی قصد کند و اتفاقا در فقه هم هست که اگر کسی وضوی واجب بگیرد به قصد خنک شدن یعنی موصوف است به خنک شدن که فقها می فرمایند این وضو اشکال دارد و باید وصف وضو را خدایی قرار داد لذا این طور توصیف کنید که خدایا اعضا به عنوان اینکه مامور به است انجام می دهم و وضوی بما هو مامور به همان وضوی عبادی است و نیاری نیست آن امر غیری را آینه آن امر مجهول قرار بدهید.

راه حل پنجم : عبادیت طهارت بخاطر امر غیری نیست تا اشکال کنید که اگر امر غیری صلاحیت برای عبادیت ندارد بلکه بخاطر امر نفسی است چون امر نفسی غایات دارد ، نماز بخاطر معراج مؤمن واجب شده است یا غرض واجب شدن روزه سلامتی جسم و پاکسازی روحی است و این امر نفسی اقتضا دارد چون دارای غایت است و غایات بی حکمت نیست و مطلوبیت عبادیت دارد پس چگونه ممکن است غایات نماز عبادت باشد اما مقدملت آن عبادی نباشد پس مقتضای امر نفسی که متعلق به غابات است عبادیت مقدمات آن است پس عبادیت طهارات ثلاث بخاطر غرض است که در غایات است پس با اتیان طهارات به قصد قربت حاصل می شود فقط یک مشکل ثواب دارد که دائم الوضو بودن یا تجدید وضو یا برای خواندن قرآن از کجا ثواب دارد چون اینها مقدمه امر نفسی نیستند که ثواب داشته باشند