الموضوع: الأوامر/مقدمة الواجب /وجوب غیری الدرس 13

( اوامر - واجب نفسی و غیری - ادامه راه حل - نظر استاد )

راه حل ششم از مرحوم ایروانی در نهایه النهایه[1] : ایشان قبل از ارائه راه حل اشکالی مطرح می کنند که معقول نیست امر غیر عبادی ، عبادی شود چون یک عملی توصلی است و آن حدی که از عمل توصلی می رود این است که راه توصل به واجب دیگری را هموار کند و بیش از این اندازه نیازی نیست ، بعد خود ایشان جواب می دهند و راه حل بیان می کنند که مقدمات دو دسته اند :

اول : مقدماتی که تقیید به آنها در ماموربه دخیل نیست مثلا صعود علی السطح یک مقدمه است و آن نصب سلم است تقید صعود علی السطح به نصب سلم نیست بلکه نصب سلم وسیله برای رفتن به پشت بام است نه اینکه در داخل صعود علی السطح قیدی بنام نصب سلم است

دوم : مقدماتی که تقید آنها در ماموربه دخیل است مثل استقبال الی القبله لذا در این قسم از مقدمات باید قصد عبادیت عمل بشود ، وضو و استقبال قبله به قصد غیر قربی باعث می شود که عمل عبادی امتثال نشود ، ممکن نیست نماز عبادی باشد اما طهارات ثلاث عبادی نباشد یا روزه مستحاضه منوط به غسل شب آینده است و بگوییم روزه عمل عبادی است اما غسل آن عبادی نیست یا تستر در نماز واجب است و نماز عبادت است آنوقت ستر عورت عبادت نباشد

اشکال استاد : تقید جزء عقلی است و قید خارجی است و محصل تقید ، قید است آیا دلیل شرعی مثل اجماع یا ارتکاز متشرعه یا روایتی است که این جزء عقلی عبادت است ؟ تنها راه اثبات آن ملازمه است که وجوب ذی المقدمه مستلزم وجوب مقدمه است اما این ملازمه ظنی است لذا کبری عقلی است و مؤید شرعی می خواهد که خیلی از موارد جزء عقلی است اما عبادیت و قرب آور نیست مثلا

اول : در نماز نهی از اشیای ما لا یوکل لحمه شده است آیا این قید عبادت است ؟ خیر

دوم : نهی از نماز در لباس ابریشم که این نهی تقید است حال این تقید عبادت است !!

راه حل هفتم از استاد : منشأ عبادیت عمل استحباب لفظی یا وجوب دیگر نیست بلکه منشا عبادیت عمل قابلیت است که اگر قابلیت داشت آن عمل عبادی است و مثبِت ما ارتکاز متشرعه است ، توضیح ذلک : اعمالی که انجام می گیرد سه صورت دارد

    1. اول : برخی از اعمال قبح ذاتی دارند و این قبح ذاتی مانع تقرب عمل است مثل ظلم

    2. دوم : برخی از اعمال تقرب ذاتی دارد مثل سجده

    3. سوم : اعمالی که به ذاته قبیح نیست اما استعداد و صلاحیت مقربیت را دارد مثل وضو و غسل اما شواهد آن :

شاهد اول : در حالات اهل بیت علیهم السلام است که هرگاه وضو می گرفتند رنگ چهره ایشان عوض می شد

شاهد دوم : در روایات معتبره آمده که در هنگام وضو سوره قدر خوانده شود که فلان ثواب دارد

شاهد سوم : وضو نور است

اما ما لا یوکل لحمه یا لباس ابریشم صلاحیت مقربیت ندارد و آنکه مرحوم آقای خویی ره فرمودند که بخاطر اضافه به مولا عبادت می شود درست نیست چون معقول نیست با لباس ابریشم عبادت شود

اما مرحوم شیخ ره گفته بود اگر مأخوذ در وضو عبادیت باشد به قصد امر غیری دور لازم می آید چون امر غیری هم متوقف بر غسلات و مسحات می شود در حالی که ما قابلیت و استفاده خودشان را بیان می کنیم مثل خمس و زکات که اموال شما را پاک می کند پس این خمس و زکات صلاحیت پاک شدن را دارد