موضوع: المقدمة/تعریف علم اصول /مرحله دوم در تعریف علم اصول و نقد آن

اشکال آخوند به تعریف مشهور: اگر علم اصول ممهد برای استنباط حکم شرعی است اصول عملی خارج می شود در حالی که بخشی از دانش اصول برای رفع تحیر است.

برخی شریعت را اعم از حکم ظاهری و واقعی می گیرند.مرحوم نائینی

مرحوم آخوند: حکم ظاهری به معنایی که مرحوم نائینی قائل است، را شریعت نمی داند. ...لذا قید او التی ینتهی الیها فی مقام العمل( ینتهی الامر الیها به معلوم خوانده شود، یا ینتهی مجهول خوانده شود والیها نائب فاعلش باشد.) را اضافه به تعریف مشهور کرده است.

عبارت (یمکن) مواردی را که در اصول بحث می شود اما در استنباط کاربرد ندارد مثل قیاس که امکان حجیت دارد، را نیز شامل می شود.

لذا آخوند مرحله دومی را به تعریف اصول اضافه کرده است یعنی بحث از اصول عملیه را داخل تعریف علم اصول کردند.

در منتهی مرحوم روحانی این تعریف آخوند را پذیرفته است.

استاد: این تعریف لاخلو من شی بل اشیاء.

مزیت تعریف دوم: اصول عملیه را داخل علم اصول کرده است.

مرحله سوم در تعریف سوم:

نکته امارات غیر از علم و یقین می باشد مثل خبر واحد که از امارات علمی است یعنی ینتهی الی العلم.

اشکال مرحوم اصفهانی:

نهاية الدراية في شرح الكفاية ؛ ج‌1 ؛ ص40

أن مفاد دليل اعتبار الامارات الغير العملية سندا- كخبر الواحد- إما إنشاء أحكام مماثلة لما أخبر به العادل من ايجاب أو تحريم، فنتيجة البحث عن حجيّتها حكم شرعي، أو جعلها منجزة للواقع بحيث يستحق‌[1]

نهاية الدراية في شرح الكفاية ؛ ج‌1 ؛ ص41

العقاب على مخالفتها للواقع، فحينئذ لا ينتهي إلى حكم شرعي أصلا.[2]

در همین جا حجت و حجیت وارد تعاریف می شود.

لذا علم اصول را تعریف کرده اند به علمی که تحصیل حجت می کند. ما یبحث فیه عن القواعد الممهده لتحصیل الحجه

مرحوم بروجردی: هر مسئله ای که صلاحیت حجیت دارد یا توهم حجیت دارد بحث اصولی می باشد لذا مهدی حائری تقریرات ایشون را به کتاب الحجه نامیده است.

به بیان دیگر: منبع واره ها اصول چه سندا چه ابزارا تصلح للحجیه او یتوهم حجیتها

خبر واحد گاهی ازباب انشاءحکم مماثل می باشد یا خبر واحد منجز می باشد، بنابراین فقط مارا به حجیت رسانده است به حکم شرعی نمی رسیم

اصولی دنبال حجت ها در اصول می باشد.

اشکالات: اینکه هرچه که حیثیت حجیت دارد لازم می آید داخل علم اصول شود مثل مباحث رجالی، چرا که در تحصیل حجیت حیثیت دارد.یا بحث های لغوی داخل می شود.

اگر بگویید حیثیت حجت مباشر مراد است لازم می آید صغریات ظهور صیغه امر و... خارج شود.

مراحل کار در بیان مطالب:

-بیان موضوع

-تتبع

-مرحله تحقیق