يجب ادغام اللّام مع الألف و اللّام فی أربعة عشر حرفاً و هی:

التاء و الثاء و الدال و الذال و الراء و الزاء و السين و الشين و الصاد و الضاد و الطاء و الظاء و الام و النون

و إظهارها فی بقيّة الحروف.

فتقول فی الله و الرحمن و الرحيم و الصراط و الضالين مثلاً بالإدغام

و فی الحمد و العالمين و المستقيم و نحوها بالإظهار.

* لام الف و لام بايد در حروف شمسی ادغام و در حروف قمری إظهار شود.

در اين مسئله اختلافی نيست و جميع فقهاء فتوا به وجوب رعايت اين قاعده داده اند. (مگر يک نفر؛ که فرموده اظهار واجب است ولی ادغام نيست!)

وجه اين قاعده هم صدق لحن مع خلافها است. يعنی اگر ادغام در حروف شمسی و يا اظهار در حروف قمری نشود لحن پيش می آيد.

الأحوط الإدغام فی مثل {إذهب بکتابی} و {يدرککم الموت}؛ ممّا اجتمع المثلان فی کلمتين مع کون الأول ساکناً.

لکن الأقوی عدم وجوبه.

    1. ادغام أصغر: دو حرف متماثل در دو کلمه باشند و اولی ساکن باشد. مثل {يدرکْ کُم}

    2. ادغام صغير: دو حرف متقارب در دو کلمه باشند و اولی ساکن باشد. مثل {إذ ظلمواْ}

    3. ادغام کبير: دو حرف متماثل يا متقارب در دو کلمه باشند و هر دو متحرک باشند {يشربُ بها}

حکم قسم اوّل: اکثر فقهاء (ماتن و سيد خوئی و ... رحمهم الله) فرموده اند واجب نيست و إن کان أحسن

برخی مثل سيد بروجردی و سيد حکيم رحمهما الله احتياط واجب کرده اند.

حکم قسم دوّم: واجب نيست (بالاتفاق) اگرچه حسن است.

حکم قسم سوّم: اگرچه ظاهر ماتن - در مسئله بعد - حسن بودنش است لکن جماعتی مثل سيد خوئی در منتخبُ المسائل مسئله 279 در ترکش احتياط واجب کرده اند.

لا يجب ما ذکرهُ علماء التجويد من المحسّنات کالإمالة و الإشباع و التفخيم و الترقيق و نحو ذلک بل و الإدغام غير ما ذکرنا و إن کان متابعتهم احسن.

رعايت محسّنات تجويديّة واجب نيست حتّی قسم دوّم و سوّم ادغام که در مسئله قبل گذشت اگرچه أحسن است (أحوط نيست).

* إماله: يعنی ميل دادن فتحه به کسره و الف به ياء برای آسانی تفلظ کلمات مثل {مجريٰها}

* اشباع: يعنی تبديل حرکت به حرف مثل: تبديل ضمّه ی هاء ضمير به واو در صورتيکه حرف ماقبلش مفتوح يا مضموم باشد إنّهُ

* تفخيم: يعنی درشت و محکم تلفظ کردن حرف بگونه ای که دهان از آن پر شود مثل حروف خاء، صاد، ضاد، طاء، ظاء، عين، قاف - (لام و راء)

* ترقيق: يعنی نازک و کم حجم تلفّظ کردن حرف

نکته: لام الله اگر ماقبل مفتوح يا مضموم باشد تفخيم و اگر ماقبل مکسور باشد ترقيق می شود.

ينبغی مراعات ما ذکروه من إظهار التنوين و النون الساکنة اذا کان بعدهما أحد حروف الحلق

و قبلهما فيما إذا کان بعدهما حرف الياء و إدغامهما إذا کان بعدهما أحد حروف (يرملون) و إخفائها إذا کان بعدهما بقيّة الحروف

    • لکن لا يجب شیءٌ من ذلک حتی الإدغام فی يرملون کما مَرَّ

رعايت اظهار و قلب و إدغام و إخفاء که از احکام نون ساکنه هستند حسن است ولی واجب نيست.

* إظهار: اگر بعد از نون ساکنه، حروف حلقيّه قرار بگيرد.

مثل {أنْعمتَ}

حروف حلقية 6 تا هستند: 1) حاء 2)خاء 3)عين 4)غين 5)هاء 6)همزه

* قلب: اگر بعد از نون ساکنه، حرف باء باشد، نون به ميم قلب می شود؛ مثل: منم بعد

* إدغام: اگر بعد از نون ساکنة يکی از 6 حرف يرملون باشد، نون در آن حروف ادغام می شود.

{و لمْ يکنْ لَهُ کفواً أحد}

إخفاء: اگر بعد از نون ساکنه، بقيه حروف بيايد، بايد نون را اخفاء کرد و آن را کامل و تمام از مخرج خارج نکرد

مثل {يؤمنون بما أُنزل إليک}