اين مرسله با نفی قراءة از مأموم در تمام رکعات، بالتّبع تسبيح را فی الجمله برای مأموم واجب می‌کند و از خارج ثابت است که محل تسبيح رکعتين اخيرتين است

اين مرسله ظاهراً اطلاق دارد و همه موارد مأموم را شامل می‌شود، لکن سيدنا الاستاذ& مناقشه دارند و می‌فرمايند مراد از (لا قراءة علی المأموم فی جميع الرکعات) نفی قراءة در تمام رکعات بنحو موجبه کليه است - نظير عام مجموعی - نه اينکه نظير عام استغراقی تمام افراد قراءة را برای مأموم نفی کند.

شاهد بر اين تفصيل صحيحه زرارة اس

(باب31 از صلاة الجماعة حديث3)

محمد بن علی بن الحسين& بإسناده عن زرارة عن أبی جعفر‘:

قال: إن کنت خلف إمام فلا تقرأنَّ شيئاً فی الأولتين وأنصت لِقرائتِهِ ولا تقرأنَّ شيئاً فی الأخيرتين فإنّ الله عزّوجلّ يقول للمؤمنين {فإذا قرئَ القرآن} يعنی فی الفريضةِ خلف الإمام {فاستمعوا له وأنصتوا لعلّکم ترحمون} فالأخيرتان تبعا للأوّلتين.

طريق شيخ صدوق& به زرارة صحيح است همانطور که در مشيخه فقيه آمده:

(فقد رويته عن أبی عن عبدالله بن جعفر الحميری عن محمد بن عيسی والحسن بن ظريف وعلی بن اسماعيل کلّهم عن حمّاد عن حريز عن زرارة.)

ظاهر اين روايت - که صحيحة السند هم هست - عدم جواز قراءةِ برای مأموم حتّی در رکعتين أخيرتين است و بالتبع تسبيح را برای او اثبات می‌کند (زيرا سکوت قول أبو حنيفه است و ممکن نيست)

البته تسبيح با انصات منافات ندارد و حتی در رکعتين أولتين هم که قدر متيقّن از سکوت برای مأموم است، می‌تواند تسبيح کند يا حمد إخفاتيّة بخواند

حال که قراءة منهی عنه شد، بر مأموم لازم است در رکعتين أخيرتين تسبيج کند و ظاهر اين روايت هم در صلوات إجهارية است زيرا امر به استماع امام جماعت کرده و استماع قرائت امام جماعت در صلوات إجهاريّة متصوّر است (دون الإخفاتية التی لا يسمع الإمام فيها غيره) فلذا سيدنا الاستاد& قائل به لزوم و تعيّن تسبيح برای مأموم در صلوات إجهاريّه (به احتياط واجب) شده‌اند

حال ممکن است سؤال شود چرا سيدنا الاستاذ& با توجه به اين صحيحه قائل به تعيّن تسبيح بر مأموم در صلوات اجهاريّة نشده است (فقط احتياط واجب کرده‌اند؟)

علّت اين فتوی ندادن مخالفت مشهور است چرا که به غير از صاحب ذخيرة، کسی چنين فتوائی نداده فلذا احتياط واجب، أنسب خواهد بود.

اين تمام بحث در مسئله 2 عروة

يجوز أن يقرأ فی إحدی الأخيرتين الحمد وفی الأخری التسبيحات فلا يلزم اتّحادهما فی ذلک.

در اين مسئله سيد يزدی& می‌فرمايند با اختيار يکی از تسبيح يا حمد در اولين رکعت از رکعتين أخيرتين، تخيير مصلّی در رکعت بعدی زائل نمی‌شود.

بعبارة أخری تخيير استمراری است نه ابتدائی.

وجه اين مسئله هم ظهور أدلّه است در انحلال تخيير به هر کدام از رکعتين أخيرتين بنابراين مصلّی در هر کدام از اين دو رکعت مخيّر است بين حمد و تسبيح.

اين مسئله مورد اختلاف نيست

لکن فروع ديگری پيدا می‌کند:

فرع أوّل:

اگر مصلّی نيّت يکی از حمد يا تسبيح را داشت، قبل الدخول فيه می‌تواند به ديگری عدول کند - عملاً باستمراريّة التخيير -

فرع دوّم:

اگر مصلّی داخل يکی از اين دو (تسبيح يا حمد) شد، در اثناء می‌تواند به ديگری عدول کند - و اگر قصد جزئيّة نداشته باشد شبهه زيادهة عمديّه هم پيش نمی‌آيد -

يجب فيهما الإختلاف سواء قرأ الحمد أو التسبيحات. نعم إذا قرأ الحمد يستحب الجهر بالبسلمة علی الأقوی

وإن کان الأخفات فيها أيضاً أحوط

اين مسئله در کيفيت اخفات يا اجهار رکعتين أخيرتين است

سيد يزدی& می‌فرمايند در رکعتين أخيرتين مطلقاً (چه حمد باشد و چه تسبيح) بايد اخفات کرد.

تفصيل اين مسئله در جلسه بعد می‌آيد إن شاءالله تعالی