موضوع: مقدمات حکمت/مطلق مقید /مقدمات حکمت

اشکال: انصراف موجب اشتراک لفظی یا نقل نیست.

دلیل: اگر انصراف موجب اشتراک یا نقل بخواهد بشود لازمه اش این است که دو مرحله طی شود.

الف. استعمال مطلق در مقید مجاز باشد چون اگر مطلق حقیقتاً در معنای خودش به کار رود دیگر در معنای مقید حقیقت نمی شود.

ب. این استعمال به حد کثرت برسد.

در حالی که چنین نیست پس این حرف باطل است.

دو جواب از طرف صاحب کفایه.

۱- عقیده ما این است که تقیید مطلق موجب مجازیت نیست نه اینکه مجازیت امکان ندارد چون اگر گفتید رقبه و مراد شما رقبه مومنه بود، رقبه را به معنای رقبه مومنه استعمال کردید میشود مجازی و اگر رقبه در معنای خودش به کار رفته و مومن از قرینه فهمیده شد. اینجا مجازی نیست بلکه از باب تعدد دال و مدلول است.

۲- مطلق کثیرا در مقید به کار رود ولو به صورت تعدد دال و مدلول این کثرت استعمال موجب انس بین مطلق و مقید می‌شود و این کثرت انس موجب اشتراک لفظی و نقل می شود.

گاهی مطلق از یک جهت در مقام بیان است و از جهت دیگر در مقام بیان نیست در این صورت تمسک به اطلاق از همان جهتی در مقام بیان است صحیح است ولی از جهت دیگر صحیح نیست. مگر اینکه دو جهت لازم و ملزوم هم باشند.که لازمه در مقام بیان بودن در یک جهت سبب در مقام بیان بودن در جهت دیگر شود.

مطلق و مقید دو صورت دارد:

۱- گاهی مختلفان هستند از نظر اثبات و نفی در اینجا حکم تقیید است یعنی تقیید مطلق به وسیله مقید. اعتق رقبه لاتعتق رقبه فاسقه

۲- گاهی متوافقان هستند از نظر اثبات یا نفی. یا هر دو مثبت یا از هر دو منفی در اینجا دو نظریه است. اعتق رقبه. اعتق رقبه مومنه.

نظریه مشهور. این است که در این صورت حکم تقیید است یعنی مطلق را حمل بر مقید می کنیم.

دلیل. حمل مطلق بر مقید جمع بین دو دلیل است و جمع بین دو دلیل از طرح بهتر است.